evametadyathoditaprakArasAkalyAkalank lAnchhanamanAdinidhanan satsvabhAve prAdurbhAvamAskandati dravyam . sa tu prAdurbhAvo dravyasya dravyAbhidheyatAyAn sadbhAvanibaddha ev syAt; paryAyAbhidheyatAyAn tvasadbhAvanibaddha ev . tathA hi — yadA dravyamevAbhidhIyate na paryAyAstadA prabhavAvasAn- varjitAbhiryaugapadyapravRuttAbhirdravyaniShpAdikAbhiranvayashaktibhi prabhavAvasAnalAnchhanA kramapravRuttA mokShaparyAya kevalagnAnAdirUpo guNasamUhashcha yen kAraNen taddvayamapi paramAtmadravyan vinA nAsti, na vidyate . kasmAt . pradeshAbhedAditi . utpAdavyayadhrauvyAtmakashuddhasattArUpan muktAtmadravyan bhavati . tasmAdabheden sattaiv dravyamityartha . yathA muktAtmadravye guNaparyAyAbhyAn sahAbhedavyAkhyAnan kRutan tathA yathAsambhavan sarvadravyeShu gnAtavyamiti ..110.. evan guNaguNivyAkhyAnarUpeN prathamagAthA, dravyasya guNaparyAyAbhyAn sah bhedo nAstIti kathanarUpeN dvitIyA cheti svatantragAthAdvayen ShaShThasthalan gatam .. ath dravyasya dravyArthikaparyAyArthikanayAbhyAn sadutpAdAsadutpAdau darshayati – evamvihasabbhAve evamvidhasadbhAve sattAlakShaNamutpAdavyayadhrauvyalakShaNan guNaparyAyalakShaNan dravyan chetyevamvidhapUrvoktasadbhAve sthitan, athavA evamvihan sahAve iti pAThAntaram . tatraivamvidhan pUrvoktalakShaNan svakIyasadbhAve sthitam . kim . davvan dravyan kartRu . kin
anvayArtha : — [evamvidhan dravyan ] aisA (pUrvokta) dravya [svabhAve ] svabhAvamen [dravyArthaparyAyArthAbhyAn ] dravyArthik aur paryAyArthik nayonke dvArA [sadasadbhAvanibaddhan prAdurbhAvan ] sadbhAvasambaddha aur asadbhAvasambaddha utpAdako [sadA labhate ] sadA prApta karatA hai ..111..
TIkA : — isaprakAr yathodit (pUrvakathit) sarva prakArase 1akalank lakShaNavAlA, anAdinidhan vah dravya sat -svabhAvamen (astitvasvabhAvamen) utpAdako prApta hotA hai . dravyakA vah utpAd, dravyakI 2abhidheyatAke samay sadbhAvasambaddha hI hai aur paryAyonkI abhidheyatAke samay asadbhAvasambaddha hI hai . ise spaShTa samajhAte hain : —
jab dravya hI kahA jAtA hai — paryAyen nahIn, tab utpattivinAsh rahit, yugapat pravartamAn, dravyako utpanna karanevAlI 3anvayashaktiyonke dvArA, utpattivinAshalakShaNavAlI, kramasha pravartamAn,
216pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. akalank = nirdoSh (yah dravya pUrvakathit sarvaprakAr nirdoSh lakShaNavAlA hai .)
2. abhidheyatA = kahane yogyapanA; vivakShA; kathanI .
3. anvayashakti = anvayarUpashakti . (anvayashaktiyAn utpatti aur nAshase rahit hain, ek hI sAth pravRutta