Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 217 of 513
PDF/HTML Page 250 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
217

paryAyaniShpAdikA vyatirekavyaktIstAstA sankrAmato dravyasya sadbhAvanibaddha ev prAdurbhAva, hemavat . tathA hiyadA hemaivAbhidhIyate nAngadAdaya paryAyAstadA hemasamAnajIvitAbhiryaug- padyapravRuttAbhirhemaniShpAdikAbhiranvayashakti bhirangadAdiparyAyasamAnajIvitA kramapravRuttA angadAdi- paryAyaniShpAdikA vyatirekavyaktIstAstA sankrAmato hemna sadbhAvanibaddha ev prAdurbhAva . yadA tu paryAyA evAbhidhIyante na dravyan, tadA prabhavAvasAnalAnchhanAbhi kramapravRuttAbhi paryAyaniShpAdikAbhirvyatirekavyaktibhistAbhistAbhi prabhavAvasAnavarjitA yaugapadyapravRuttA dravya- karoti . sadA labhadi sadA sarvakAlan labhate . kin karmatApannam . pAdubbhAvan prAdurbhAvamutpAdam . kathambhUtam . sadasabbhAvaNibaddhan sadbhAvanibaddhamasadbhAvanibaddhan cha . kAbhyAn kRutvA . davvatthapajjayatthehin dravyArthikaparyAyArthikanayAbhyAmiti . tathAhiyathA yadA kAle dravyArthikanayen vivakShA kriyate yadev kaTakaparyAye suvarNan tadev kangkaNaparyAye nAnyaditi, tadA kAle sadbhAvanibaddha evotpAda . kasmAditi chet . dravyasya dravyarUpeNAvinaShTatvAt . yadA puna paryAyavivakShA kriyate kaTakaparyAyAt sakAshAdanyo ya kangkaNaparyAya suvarNasambandhI sa ev na bhavati, tadA punarasadutpAda . kasmAditi chet . pUrvaparyAyasya vinaShTatvAt . tathA yadA dravyArthikanayavivakShA kriyate ya ev pUrvan gRuhasthAvasthAyAmevamevan gRuhavyApAran kRutavAn pashchAjjinadIkShAn gRuhItvA sa evedAnIn rAmAdikevalipuruSho nishchayaratnatrayAtmakaparamAtmadhyAne- paryAyonkI utpAdak un -un 1vyatirekavyaktiyonko prApta honevAle dravyako 2sadbhAvasambaddha hI utpAd hai; suvarNakI bhAnti . jaise :jab suvarNa hI kahA jAtA haibAjUbandhA Adi paryAyen nahIn, tab suvarNa jitanI sthAyI, yugapat pravartamAn, suvarNakI utpAdak anvayashaktiyonke dvArA bAjUbandh ityAdi paryAy jitane sthAyI, kramasha pravartamAn, bAjUbandh ityAdi paryAyonkI utpAdak un -un vyatirekavyaktiyonko prApta honevAle suvarNakA sadbhAvasambaddha hI utpAd hai .

aur jab paryAyen hI kahI jAtI hain,dravya nahIn, tab utpattivinAsh jinakA lakShaN hai aisI, kramasha pravartamAn, paryAyonko utpanna karanevAlI un -un vyatirekavyaktiyonke dvArA, utpattivinAsh rahit, yugapat pravartamAn, dravyakI utpAdak anvayashaktiyonko prApta honevAle

hotI hain aur paryAyonko utpanna karatI hain . shrutagnAn, kevalagnAn ityAdi tathA svarUpAcharaN chAritra,
yathAkhyAtachAritra ityAdi AtmadravyakI vyatirekavyaktiyAn hain . vyatirek aur anvayake arthonke liye
199ven pRuShThakA phu TanoT (TippaNI) dekhen . ]

anvay shaktiyonko mukhya aur vyatirekavyaktiyonko gauN kar diyA jAtA hai, isaliye dravyake sadbhAvasambaddha utpAd (sat -utpAd, vidyamAnakA utpAd) hai . ] પ્ર. ૨૮

*1. vyatirekavyakti = bhedarUp pragaTatA . [vyatirekavyaktiyAn utpatti vinAshako prApta hotI hain, kramasha pravRutta

2. sadbhAvasambaddha = sadbhAv -astitvake sAth sambandh rakhanevAlA,sankalit . [dravyakI vivakShAke samay