yadi nojjhati kathamanyo nAm syAt, yen prakaTitatrikoTisattAka sa ev na
syAt ..112..
athAsadutpAdamanyatven nishchinoti —
maNuvo Na hodi devo devo vA mANuso va siddho vA .
evan ahojjamANo aNaNNabhAvan kadhan lahadi ..113..
manujo na bhavati devo devo vA manuSho vA siddho vA .
evamabhavannananyabhAvan kathan labhate ..113..
anyo bhinna kathan bhavati . kintu dravyAnvayashaktirUpeN sadbhAvanibaddhotpAda sa eveti dravyAdabhinna iti
bhAvArtha ..112.. ath dravyasyAsadutpAdan pUrvaparyAyAdanyatven nishchinoti — maNuvo Na havadi devo
AkulatvotpAdakamanujadevAdivibhAvaparyAyavilakShaNamanAkulatvarUpasvabhAvapariNatilakShaNan paramAtmadravyan
yadyapi nishchayen manuShyaparyAye devaparyAye cha samAnan tathApi manujo devo na bhavati . kasmAt .
kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
221
yadi nahIn chhoDatA to vah anya kaise ho sakatA hai ki jisane trikoTi sattA (-tIn
prakArakI sattA) jisake pragaT hai aisA vah (jIv), vahI na ho ?
bhAvArtha : — jIv manuShya -devAdik paryAyarUp pariNamit hotA huA bhI anya nahIn
ho jAtA, ananya rahatA hai, vahakA vahI rahatA hai; kyonki ‘vahI yah devakA jIv hai, jo
pUrvabhavamen manuShya thA aur amuk bhavamen tiryanch thA’ aisA gnAn ho sakatA hai . isaprakAr
jIvakI bhAnti pratyek dravya apanI sarva paryAyommen vahakA vahI rahatA hai, anya nahIn ho
jAtA, — ✽ananya rahatA hai . isaprakAr dravyakA ananyapanA honese dravyakA sat -utpAd nishchit
hotA hai ..112..
ab, asat -utpAdako anyatvake dvArA nishchit karate hain : —
anvayArtha : — [manuja ] manuShya [deva na bhavati ] dev nahIn hai, [vA ] athavA
[deva ] dev [mAnuSha vA siddha vA ] manuShya yA siddha nahIn hai; [evan abhavan ] aisA na
hotA huA [ananya bhAvan kathan labhate ] ananyabhAvako kaise prApta ho sakatA hai ? ..113..
✽(arthAt utpAd -vyay -dhrauvyAtmak jIv, manuShyAdi paryAyonrUp pariNamit hone par bhI, anvayashaktiko nahIn
chhoDatA honese ananya – vahakA vahI – hai .)
mAnav nathI sur, sur paN nahi manuj ke nahi siddha chhe;
e rIt nahi hoto thako kyam te ananyapaNun dhare ? 113.