Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 226 of 513
PDF/HTML Page 259 of 546

 

226pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
astIti cha nAstIti cha bhavatyavaktavyamiti punardravyam .
paryAyeN tu kenachit tadubhayamAdiShTamanyadvA ..115..

syAdastyev 1, syAnnAstyev 2, syAdavaktavyamev 3, syAdastinAstyev 4, syAd- styavaktavyamev 5, syAnnAstyavaktavyamev 6, syAdastinAstyavaktavyameveti 7, svarUpeN 1, pararUpeN 2, svapararUpayaugapadyen 3, svapararUpakra meN 4, svarUpasvapararUpayaugapadyAbhyAn 5, pararUpasvapararUpayaugapadyAbhyAn 6, svarUpapararUpasvapararUpayaugapadyai 7, AdishyamAnasya svarUpeN kortha . kathanchit . kathanchitkortha . vivakShitaprakAreN svadravyAdichatuShTayen . tachchatuShTayan shuddha- jIvaviShaye kathyate . shuddhaguNaparyAyAdhArabhUtan shuddhAtmadravyan dravyan bhaNyate, lokAkAshapramitA shuddhAsankhyeyapradeshA kShetran bhaNyate, vartamAnashuddhaparyAyarUpapariNato vartamAnasamaya kAlo bhaNyate, shuddhachaitanyan bhAvashchetyuktalakShaNadravyAdichatuShTay iti prathamabhangga 1 . Natthi tti ya syAnnAstyev . syAditi

anvayArtha :[dravyan ] dravya [asti iti cha ] kisI paryAyase ‘asti’, [nAsti iti cha ] kisI paryAyase ‘nAsti’ [puna ] aur [avaktavyam iti bhavati ] kisI paryAyase ‘avaktavya’ hai, [kenachit paryAyeN tu tadubhayan ] aur kisI paryAyase ‘asti- nAsti’ [vA ] athavA [anyat AdiShTam ] kisI paryAyase anya tIn bhangarUp kahA gayA hai ..115..

TIkA :dravya (1) svarUpApekShAse ‘syAt asti’; (2) pararUpakI apekShAse ‘syAt nAsti’; (3) svarUp -pararUpakI yugapat apekShAse ‘syAt 2avaktavya’; (4) svarUp -pararUpake kramakI apekShAse ‘syAt asti -nAsti’; (5) svarUpakI aur svarUp -pararUpakI yugapat apekShAse ‘syAt asti -avaktavya’; (6) pararUpakI aur svarUp -pararUpakI yugapat apekShAse ‘syAt nAsti’, avaktavya; aur (7) svarUpakI, pararUpakI tathA svarUp -pararUpakI yugapat apekShAse ‘syAt asti -nAsti -avaktavya’ hai . 1. ‘syAt’ = kathanchit; kisIprakAr; kisI apekShAse . (pratyek dravya svachatuShTayakI apekShAsesvadravya,

svakShetra, svakAl aur svabhAvakI apekShAse‘asti’ hai . shuddha jIvakA svachatuShTay isaprakAr hai :shuddha

guN -paryAyonkA AdhArabhUt shuddhAtmadravya vah dravya hai; lokAkAshapramAN shuddha asankhyapradesh vah kShetra hai, shuddha paryAyarUpase pariNat vartamAn samay vah kAl hai, aur shuddha chaitanya vah bhAv hai .) 2. avaktavya = jo kahA na jA sake . (ek hI sAth svarUp tathA pararUpakI apekShAse dravya kathanamen nahIn

A sakatA, isaliye ‘avaktavya hai .)