Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 229 of 513
PDF/HTML Page 262 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
229
eSh iti nAsti kashchinna nAsti kriyA svabhAvanirvRuttA .
kriyA hi nAstyaphalA dharmo yadi niphala parama ..116..

ih hi sansAriNo jIvasyAnAdikarmapudgalopAdhisannidhipratyayapravartamAnapratikShaN- vivartanasya kriyA kil svabhAvanirvRuttaivAsti . tatastasya manuShyAdiparyAyeShu na kashchanApyeSh eveti TankotkIrNosti, teShAn pUrvapUrvopamardapravRuttakriyAphalatvenottarottaropamardyamAnatvAt; phal- pRuthaktvalakShaNasyAtadbhAvAbhidhAnAnyatvalakShaNasya cha kathanarUpeN dvitIyA, sangnAlakShaNaprayojanAdibhedarUp- syAtadbhAvasya vivaraNarUpeN tRutIyA, tasyaiv dRuDhIkaraNArthan chaturthIti gAthAchatuShTayen sattAdravyayor- bhedaviShaye yuktikathanamukhyatA . tadanantaran sattAdravyayorguNaguNikathanen prathamA, guNaparyAyANAn dravyeN sahAbhedakathanen dvitIyA cheti svatantragAthAdvayam . tadanantaran dravyasya sadutpAdAsadutpAdayo sAmAnyavyAkhyAnen visheShavyAkhyAnen cha gAthAchatuShTayan, tatashcha saptabhanggIkathanen gAthaikA cheti samudAyen

anvayArtha :[eSha iti kashchit nAsti ] (manuShyAdiparyAyommen) ‘yahI’ aisI koI (shAshvat paryAy) nahIn hain; [svabhAvanirvRuttA kriyA nAsti na ] (kyonki sansArI jIvake) svabhAvaniShpanna kriyA nahIn ho so bAt nahIn hai; (arthAt vibhAvasvabhAvase utpanna honevAlI rAg- dveShamay kriyA avashya hai .) [yadi ] aur yadi [parama dharma niphala ] paramadharma aphal hai to [kriyA hi aphalA nAsti ] kriyA avashya aphal nahIn hai; (arthAt ek vItarAg bhAv hI manuShyAdiparyAyarUp phal utpanna nahIn karatI; rAg -dveShamay kriyA to avashya vah phal utpanna karatI hai .)..116..

TIkA :yahAn (is vishvamen), anAdikarmapudgalakI upAdhike sadbhAvake Ashray (-kAraN) se jisake pratikShaN 1vivarttan hotA rahatA hai aise sansArI jIvako kriyA vAstavamen svabhAv niShpanna hI hai; isaliye usake manuShyAdiparyAyommense koI bhI paryAy ‘yahI’ hai aisI TankotkIrNa nahIn hai; kyonki ve paryAyen pUrva -pUrva paryAyonke nAshamen pravartamAn kriyA phalarUp honese 2uttar -uttar paryAyonke dvArA naShTa hotI hain . aur kriyAkA phal to, mohake sAth 3milanakA nAsh 1. vivartan = vipariNaman; palaTA (phe raphAr) hote rahanA . 2. uttar -uttar = bAdakI . (manuShyAdiparyAyen rAgadveShamay kriyAkI phalarUp hain, isaliye koI bhI paryAy pUrva

paryAyako naShTa karatI hai aur bAdakI paryAyase svayam naShTa hotI hai . 3. milan = mil jAnA; mishritapanA; sambandh; juDAn .