vartyAdhAreN dIpashikhArUpeN pariNamayati, tathA karmAgni kartA tailasthAnIyan shuddhAtmasvabhAvan tiraskRutya vartisthAnIyasharIrAdhAreN dIpashikhAsthAnIyanaranArakAdiparyAyarUpeN pariNamayati . tato gnAyate manuShyAdiparyAyA nishchayanayen karmajanitA iti ..117.. ath naranArakAdiparyAyeShu kathan jIvasya svabhAvAbhibhavo jAtastatra kin jIvAbhAv iti prashne pratyuttaran dadAti — NaraNArayatiriyasurA jIvA naranArakatiryaksuranAmAno jIvA santi tAvat . khalu sphu Tam . kathambhUtA . NAmakammaNivvattA naranArakAdisvakIyasvakIyanAmakarmaNA nirvRuttA . Na hi te laddhasahAvA kintu yathA mANikyabaddhasuvarNa- kangkaNeShu mANikyasya hi mukhyatA nAsti, tathA te jIvAshchidAnandaikashuddhAtmasvabhAvamalabhamAnA santo kiyA jAnevAlA dIpak jyotikA kArya hai, usIprakAr karmasvabhAvake dvArA jIvake svabhAvakA parAbhav karake kI jAnevAlI manuShyAdiparyAyen karmake kArya hain .
bhAvArtha : — manuShyAdiparyAyen 116vIn gAthAmen kahI gaI rAg -dveShamay kriyAke phal hain; kyonki us kriyAse karmabandha hotA hai, aur karma jIvake svabhAvakA parAbhav karake manuShyAdiparyAyonko utpanna karate hain ..117..
ab yah nirNay karate hain ki manuShyAdiparyAyommen jIvake svabhAvakA parAbhav kis kAraNase hotA hai ? : —
anvayArtha : — [naranArakatiryaksurA jIvA ] manuShya, nArak, tiryanch aur devarUp jIv [khalu ] vAstavamen [nAmakarma nirvRuttA ] nAmakarmase niShpanna hain . [hi ] vAstavamen [svakarmANi ] ve apane karmarUpase [pariNamamAnA ] pariNamit hote hain isaliye [te na labdhasvabhAvA ] unhen svabhAvakI upalabdhi nahIn hai ..118..
nij karmarUp pariNamanathI ja svabhAvalabdhi na temane. 118.