yo hi nAm sansAranAmAyamAtmanastathAvidha pariNAma sa ev dravyakarmashleShahetu . ath tathAvidhapariNAmasyApi ko hetu . dravyakarma hetu, tasya dravyakarmasanyuktatvenaivopalambhAt . evan satItaretarAshrayadoSha . na hi; anAdiprasiddhadravyakarmAbhisambaddhasyAtmana prAktanadravyakarmaNastatra hetutvenopAdAnAt . evan kAryakAraNabhUtanavapurANadravyakarmatvAdAtmanastathAvidhapariNAmo gAthAchatuShTayen dvitIyasthalan gatam . ath sansArasya kAraNan gnAnAvaraNAdi dravyakarma tasya tu kAraNan mithyAtvarAgAdipariNAm ityAvedayati — AdA nirdoShiparamAtmA nishchayen shuddhabuddhaikasvabhAvopi vyavahAreNAnAdikarmabandhavashAt kammamalimaso karmamalImaso bhavati . tathAbhavansan kin karoti . pariNAman
anvayArtha : — [karmamalImasa AtmA ] karmase malin AtmA [karmasanyuktan pariNAman ] karmasanyukta pariNAmako (-dravyakarmake sanyogase honevAle ashuddha pariNAmako) [labhate ] prApta karatA hai . [tata ] usase [karma shliShyati ] karma chipak jAtA hai (-dravyakarmakA bandh hotA hai ); [tasmAt tu ] isaliye [pariNAma karma ] pariNAm vah karma hai ..121..
TIkA : — ‘sansAr’ nAmak jo yah AtmAkA tathAvidh (-usaprakArakA) pariNAm hai vahI dravyakarmake chipakanekA hetu hai . ab, us prakArake pariNAmakA hetu kaun hai ? (isake uttaramen kahate hain ki) dravyakarma usakA hetu hai, kyonki 1dravyakarmakI sanyuktatAse hI vah dekhA jAtA hai .
(shankA : – ) aisA honese 2itaretarAshrayadoSh AyagA ! (samAdhAn : – ) nahIn AyagA; kyonki anAdisiddha dravyakarmake sAth sambaddha aise AtmAkA jo pUrvakA 3dravyakarma hai usakA vahAn heturUpase grahaN (-svIkAr) kiyA gayA hai .
par usakA kAraN puna dravyakarma kahA hai, isaliye shankAkArako shankA hotI hai ki is bAtamen itaretarAshray doSh AtA hai .
1. dravyakarmake sanyogase hI ashuddha pariNAm hote hain, dravyakarmake binA ve kabhI nahIn hote; isaliye dravyakarma ashuddha pariNAmakA kAraN hai .
2. ek asiddha bAtako siddha karaneke liye dUsarI asiddha bAtakA Ashray liyA jAy, aur phi ra us dUsarI bAtako siddha karaneke liye pahalIkA Ashray liyA jAy, – so is tarka -doShako itaretarAshrayadoSh kahA jAtA hai .
3. navIn dravyakarmakA kAraN ashuddha AtmapariNAm hai, aur us ashuddha AtmapariNAmakA kAraN vahakA vahI (navIn) dravyakarma nahIn kintu pahalekA (purAnA) dravyakarma hai; isaliye isamen itaretarAshray doSh nahIn AtA .