dravyakarmaN ev kartA, na tvAtmapariNAmAtmak sya bhAvakarmaNa . tat AtmAtmasvarUpeN pariNamati, na pudgalasvarUpeN pariNamati ..122.. ath kin tatsvarUpan yenAtmA pariNamatIti tadAvedayati — pariNamadi chedaNAe AdA puN chedaNA tidhAbhimadA .
yato hi nAm chaitanyamAtmana svadharmavyApakatvan tatashchetanaivAtmana svarUpan, tayA pariNamati tadA mokShan sAdhayati, ashuddhopAdAnakAraNen tu bandhamiti . pudgalopi jIvavannishchayen svakIyapariNAmAnAmev kartA, jIvapariNAmAnAn vyavahAreNeti ..122.. evan rAgAdipariNAmA karmabandha- kAraNan, teShAmev kartA jIv itikathanamukhyatayA gAthAdvayen tRutIyasthalan gatam . ath yen pariNAmenAtmA pariNamati tan pariNAman kathayati — pariNamadi chedaNAe AdA pariNamati chetanayA karaNabhUtayA . sa ka . AtmA . ya kopyAtmana shuddhAshuddhapariNAma sa sarvopi chetanAn na tyajati ityabhiprAya . puN chedaNA tidhAbhimadA sA sA chetanA punastridhAbhimatA . kutra kutra . NANe gnAnaviShaye kamme karmaviShaye phalammi AtmAke pariNAmasvarUp bhAvakarmakA nahIn .
isase (aisA samajhanA chAhiye ki) AtmA AtmasvarUp pariNamit hotA hai, pudgalasvarUp pariNamit nahIn hotA ..122..
ab, yah kahate hain ki vah kaunasA svarUp hai jisarUp AtmA pariNamit hotA hai ? : –
anvayArtha : — [AtmA ] AtmA [chetanatayA ] chetanArUpe [pariNamati ] pariNamit hotA hai . [puna ] aur [chetanA ] chetanA [tridhA abhimatA ] tIn prakArase mAnI gayI hai; [puna ] aur [sA ] vah [gnAne ] gnAnasambandhI, [karmaNi ] karmasambandhI [vA ] athavA [karmaNa phale ] karmaphal sambandhI — [bhaNitA ] aisI kahI gayI hai ..123..
TIkA : — jisase chaitanya vah AtmAkA 1svadharmavyApakapanA hai, usase chetanA hI
te gnAnaviShayak, karmaviShayak, karmaph LaviShayak kahI. 123.
242pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1. svadharmavyApakapanA = nijadharmommen vyApakapanA .