Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 260 of 513
PDF/HTML Page 293 of 546

 

varNarasagandhasparshA vidyante pudgalasya sUkShmAt .
pRuthivIparyantasya cha shabda sa pudgalashchitra ..132..

indriyagrAhyA kil sparsharasagandhavarNAstadviShayatvAt . te chendriyagrAhyatvavyaktishakti- vashAt gRuhyamANA agRuhyamANAshcha A -ekadravyAtmakasUkShmaparyAyAtparamANo A -anek- dravyAtmakasthUlaparyAyAtpRuthivIskandhAchcha sakalasyApi pudgalasyAvisheSheN visheShaguNatven vidyante . te cha mUrtatvAdev sheShadravyANAmasambhavanta pudgalamadhigamayanti . shabdasyApIndriyagrAhyatvAd guNatvan na khalvAshank nIyan, tasya vaichitryaprapanchitavaishvarUpasyApyanekadravyAtmakapudgalaparyAyatvenAbhyup- sambandhan pratipAdayati . davvANamamuttANan vishuddhagnAnadarshanasvabhAvan yatparamAtmadravyan tatprabhRutInAmamUrtadravyANAn sambandhino bhavanti . te ke . guNA amuttA amUrtA guNA, kevalagnAnAday ityartha . iti mUrtAmUrtaguNAnAn lakShaNasambandhau gnAtavyau ..131.. evan gnAnAdivisheShaguNabheden dravyabhedo bhavatIti kathanarUpeN dvitIy- sthale gAthAdvayan gatam . ath mUrtapudgaladravyasya guNAnAvedayativaNNarasagandhaphAsA vijjante poggalassa varNarasagandhasparshA vidyante . kasya . pudgalasya . kathambhUtasya . suhumAdo puDhavIpariyantassa ya ‘‘puDhavI jalan cha chhAyA chaurindiyavisayakammaparamANU . chhavvihabheyan bhaNiyan poggaladavvan jiNavarehin’’ .. iti

anvayArtha :[varNarasagandhasparshA ] varNa, ras, gandh aur sparsha (-guN) [sUkShmAt ] sUkShmase lekar [pRithvIparyantasya cha ] pRithvI paryantake [pudgalasya ] (sarva) pudgalake [vidyante ] hote hain; [chitra shabda ] jo vividh prakArakA shabda hai [sa ] vah [pudgal ] pudgal arthAt paudgalik paryAy hai ..132..

TIkA :sparsha, ras, gandh aur varNa indriyagrAhya hain, kyonki ve indriyonke viShay hain . ve indriyagrAhyatAkI 1vyakti aur shaktike vashase bhale hI indriyonke dvArA grahaN kiye jAte hon yA na kiye jAte hon tathApi ve ekadravyAtmak sUkShmaparyAyarUp paramANuse lekar anekadravyAtmak sthUlaparyAyarUp pRithvIskandh takake samasta pudgalake, avisheShatayA visheSh guNonke rUpamen hote hain; aur unake mUrta honeke kAraN hI, (pudgalake atirikta) sheSh dravyonke na honese ve pudgalako batalAte hain .

aisI shankA nahIn karanI chAhiye ki shabda bhI indriyagrAhya honese guN hogA; kyonki vah (shabda) 2vichitratAke dvArA vishvarUpapanA (anekAnekaprakArapanA) darashAtA honepar bhI use anekadravyAtmak pudgalaparyAyake rUpamen svIkAr kiyA jAtA hai .

260pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1. paramANu, kArmaNavargaNA ityAdimen indriyagrAhyatA vyakta nahIn hai tathApi shaktirUpase avashya hotI hai; isIliye bahutase paramANu skandharUp hokar sthUlatA dhAraN karake indriyonse gnAt hote hain .

2. vichitratA = vividhatA (shabda bhAShAtmak, abhAShAtmak, prAyogik, vaishrasikaise anek prakArake hain .)