dravyeNAnekapradeshatvashaktiyuktaikapradeshatvAtparyAyeN dvibahupradeshatvAchchAsti tiryakprachaya. na puna kAlasya, shaktyA vyaktyA chaikapradeshatvAt . Urdhvaprachayastu trikoTisparshitven sAnshatvAd dravyavRutte sarvadravyANAmanivArit ev . ayan tu visheSha — samayavishiShTavRuttiprachaya sheShadravyANAmUrdhvaprachaya, samayaprachay ev kAlasyordhvaprachaya . sheShadravyANAn vRutterhi samayAdarthAntarabhUtatvAdasti samay- vishiShTatvam . kAlavRuttestu svata samayabhUtatvAttannAsti ..141..
ath kAlapadArthordhvaprachayaniranvayatvamupahanti — bhaNyate . sa cha pradeshaprachayalakShaNastiryakprachayo yathA muktAtmadravye bhaNitastathA kAlan vihAy svakIy- svakIyapradeshasankhyAnusAreN sheShadravyANAn sa bhavatIti tiryakprachayo vyAkhyAta . pratisamayavartinAn pUrvottaraparyAyANAn muktAphalamAlAvatsantAn Urddhvaprachay ityUrdhvasAmAnyamityAyatasAmAnyamiti kramAnekAnta iti cha bhaNyate . sa cha sarvadravyANAn bhavati . kintu panychadravyANAn sambandhI pUrvAparaparyAyasantAnarUpo yosAvUrdhvatAprachayastasya svakIyasvakIyadravyamupAdAnakAraNam . kAlastu pratisamayan sahakArikAraNan bhavati . yastu kAlasya samayasantAnarUp UrdhvatAprachayastasya kAl evopAdAnakAraNan sahakArikAraNan cha . kasmAt . kAlasya bhinnasamayAbhAvAtparyAyA ev samayA dravyase anek pradeshIpanekI shaktise yukta ekapradeshavAlA hai tathA paryAyase do athavA bahut (-sankhyAt, asankhyAt aur ananta) pradeshavAlA hai, isaliye unake tiryakprachay hai; parantu kAlake (tiryakprachay) nahIn hai, kyonki vah shakti tathA vyakti (kI apekShA) se ek pradeshavAlA hai .
U rdhvaprachay to sarva dravyonke anivArya hI hai, kyonki dravyakI vRutti tIn koTiyonko (-bhUt, vartamAn, aur bhaviShya aise tInon kAlonko) sparsha karatI hai, isaliye anshonse yukta hai . parantu itanA antar hai ki 1samayavishiShTa vRuttiyonkA prachay vah (kAlako chhoDakar) sheSh dravyonkA U rdhvaprachay hai, aur samayonkA prachay vahI kAladravyakA U rdhvaprachay hai; kyonki sheSh dravyonkI vRutti samayase arthAntarabhUt (-anya) honese vah (vRutti) samay vishiShTa hai, aur kAladravyakI vRutti to svata samayabhUt hai, isaliye vah samayavishiShTa nahIn hai ..141..
ab, kAlapadArthakA U rdhvaprachay 2niranvay hai, is bAtakA khanDan karate hain : —
280pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
1.* samayavishiShTa = samayase vishiShTa; samayake nimittabhUt honese vyavahArase jisamen samayakI apekShA hotI hai .
2. niranvay = anvay rahit, ek pravAharUp na honevAlA, khanDit; ekarUpatA -sadRushatAse rahit .