asti hi samasteShvapi vRuttyansheShu samayapadArthasyotpAdavyayadhrauvyatvamekasmin vRuttyanshe tasya darshanAt . upapattimachchaitat, visheShAstitvasya sAmAnyAstitvamantareNAnupapatte . ayamev cha dubhayAdhArabhUtAnggulidravyasthAnIyen kAlANudravyarUpeN dhrauvyamiti kAladravyasiddhirityartha ..142.. ath pUrvoktaprakAreN yathA vartamAnasamaye kAladravyasyotpAdavyayadhrauvyatvan sthApitan tathA sarvasamayeShva- stIti nishchinoti — egamhi santi samaye sambhavaThidiNAsasaNNidA aTThA ekasminsamaye santi vidyante . ke . avasthit na ho ? (kAl padArthake ek vRuttyanshamen bhI utpAd aur vinAsh yugapat hote hain, isaliye vah niranvay arthAt khanDit nahIn hai, isaliye svabhAvata avashya dhruv hai .)
isaprakAr ek vRuttyanshamen kAlapadArtha utpAd – vyay – dhrauvyavAlA hai, aisA siddha huA ..142..
ab, (jaise ek vRuttyanshamen kAlapadArtha utpAd – vyay – dhrauvyavAlA siddha kiyA hai usIprakAr) sarva vRuttyanshommen kAlapadArtha utpAd – vyay – dhrauvyavAlA hai aisA siddha karate hain : —
anvayArtha : — [ekasmin samaye ] ek – ek samayamen [sambhavasthitinAshasangnitA arthA ] utpAd, dhrauvya aur vyay nAmak artha [samayasya ] kAlake [sarvakAlan ] sadA [santi ] hote hain . [eSha hi ] yahI [kAlANusadbhAva ] kAlANukA sadbhAv hai; (yahI kAlANuke astitvakI siddhi hai .).143..
TIkA : — kAlapadArthake sabhI vRuttyanshomen utpAd – vyay – dhrauvya hote hain, kyonki (142vIn gAthAmen jaisA siddha huA hai tadanusAr) ek vRuttyanshamen ve (utpAd – vyay – dhrauvya) dekhe jAte hain . aur yah yogya hI hai, kyonki visheSh astitva sAmAnya astitvake binA nahIn ho