samayapadArthasya siddhayati sadbhAva . yadi visheShasAmAnyAstitve siddhayatastadA ta astitva- mantareN na siddhayata kathanchidapi ..143..
sambhavasthitinAshasangnitA arthA dharmA svabhAvA iti yAvat . kasya sambandhina . samayassa samayarUpaparyAyasyotpAdakatvAt samaya kAlANustasya . savvakAlan yadyekasmin vartamAnasamaye sarvadA tathaiv . es hi kAlANusabbhAvo eSha pratyakShIbhUto hi sphu TamutpAdavyayadhrauvyAtmakakAlANusadbhAv iti . tadyathA — yathA pUrvamekasamayotpAdapradhvansAdhAreNAnggulidravyAdidRuShTAnten vartamAnasamaye kAladravyasyo- tpAdavyayadhrauvyatvan sthApitan tathA sarvasamayeShu gnAtavyamiti . atra yadyapyatItAnantakAle durlabhAyA sarvaprakAropAdeyabhUtAyA siddhagate kAlalabdhirUpeN bahiranggasahakArI bhavati kAlastathApi nishchayanayen nijashuddhAtmatattvasamyakshraddhAnagnAnAnuShThAnasamastaparadravyechchhAnirodhalakShaNatapashcharaNarUpA yA tu nishchayachatu- rvidhArAdhanA saiv tatropAdAnakAraNan, na cha kAlasten kAraNen sa hey iti bhAvArtha ..143.. sakatA . yahI kAlapadArthake sadbhAvakI (astitvakI) siddhi hai; (kyonki) yadi visheSh astitva aur sAmAnya astitva siddha hote hain to ve astitvake binA kisI bhI prakArase siddha nahIn hote ..143..
ab, kAlapadArthake astitvakI anyathA anupapatti honese (arthAt kAl padArthakA astitva anya kisI prakAr nahIn ban sakaneke kAraN) usakA pradeshamAtrapanA siddha karate hain : —
anvayArtha : — [yasya ] jis padArthake [pradeshA ] pradesh [pradeshamAtran vA ] athavA ekapradesh bhI [tattvata ] paramArthata [gnAtum na santi ] gnAt nahIn hote, [tam artham ] us padArthako [shUnyan jAnIhi ] shUnya jAno — [astitvAt arthAntarabhUtam ] jo ki astitvase arthAntarabhUt (-anya) hai ..144..
te artha jANo shUnya kevaL — anya je astitvathI. 144.
284pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-