Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 286 of 513
PDF/HTML Page 319 of 546

 

vartidhrauvyamev kutastyam . evan sati nashyati trailakShaNyan, ullasati kShaNabhanga, astamupaiti nityan dravyan, udIyante kShaNakShayiNo bhAvA . tatastattvaviplavabhayAtkashchidavashyamAshrayabhUto vRuttervRutti- mAnanusartavya . sa tu pradesh evApradeshasyAnvayavyatirekAnuvidhAyitvAsiddhe . evan sapradeshatve hi kAlasya kut ekadravyanibandhanan lokAkAshatulyAsankhyeyapradeshatvan nAbhyupagamyet . paryAy- samayAprasiddhe . pradeshamAtran hi dravyasamayamatikrAmata paramANo paryAyasamaya prasiddhayati . lokAkAshatulyAsankhyeyapradeshatve tu dravyasamayasya kutastyA tatsiddhi . lokAkAshatulyA- sankhyeyapradeshaikadravyatvepi tasyaikan pradeshamatikrAmata paramANostatsiddhiriti chennaivan; ekadeshavRutte jAnIhi he shiShya . kasmAchchhUnyamiti chet . atthantarabhUdan ekapradeshAbhAve satyarthAntarabhUtan bhinnan bhavati yata kAraNAt . kasyA sakAshAdbhinnam . atthIdo utpAdavyayadhrauvyAtmakasattAyA iti . tathAhikAl- padArthasya tAvatpUrvasUtroditaprakAreNotpAdavyayadhrauvyAtmakamastitvan vidyate; tachchAstitvan pradeshan vinA na isaliye) nAsh aur utpAdakI ekatAmen pravartamAn dhrauvya kahAnse ho sakatA hai ? aisA honepar trilakShaNatA (utpAdavyayadhrauvyatA) naShTa ho jAtI hai, kShaNabhang (bauddhasammat kShaNavinAsh) ullasit ho uThatA hai, nitya dravya asta ho jAtA hai aur kShaNavidhvansI bhAv utpanna hote hain . isaliye hai . vah to pradesh hI hai (arthAt vah vRuttimAn sapradesh hI hotA hai ), kyonki apradeshake anvay tathA vyatirekakA anuvidhAyitva asiddha hai . (jo apradesh hotA hai vah anvay tathA vyatirekonkA anusaraN nahIn kar sakatA, arthAt usamen dhrauvya tathA utpAdvyay nahIn ho sakate .)

(prashna :) isaprakAr kAl sapradesh hai to usake ekadravyake kAraNabhUt lokAkAsh tulya asankhyapradesh kyon na mAnane chAhiye ?

(uttar :) aisA ho to paryAyasamay prasiddha nahIn hotA, isaliye asankhya pradesh mAnanA yogya nahIn hai . paramANuke dvArA pradeshamAtra dravyasamayakA ullanghan karane par (arthAtparamANuke dvArA ekapradeshamAtra kAlANuse nikaTake dUsare pradeshamAtra kAlANu tak mandagatise gaman karane par) paryAyasamay prasiddha hotA hai . yadi dravyasamay lokAkAshatulya asankhyapradeshI ho to paryAyasamayakI siddhi kahAnse hogI ?

‘yadi dravyasamay arthAt kAlapadArtha lokAkAsh jitane asankhya pradeshavAlA ek dravya ho to bhI paramANuke dvArA usakA ek pradesh ullanghit honepar paryAyasamayakI siddhi ho’ aisA kahA jAy to yah ThIk nahIn hai; kyonki (usamen do doSh Ate hain ) :

286pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-

1tattvaviplavake bhayase avashya hI vRuttikA AshrayabhUt koI vRuttimAn DhUnDhanAsvIkAr karanA yogya

1. tattvaviplav = vastusvarUpamen andhAdhundhI .