pANehin chaduhin jIvadi jIvissadi jo hi jIvido puvvan .
prANasAmAnyen jIvati jIviShyati jIvitavAnshcha pUrvamiti jIva . evamanAdi- santAnapravartamAnatayA trisamayAvasthatvAtprANasAmAnyan jIvasya jIvatvaheturastyev . tathApi tanna jIvasya svabhAvatvamavApnoti pudgaladravyanirvRuttatvAt ..147..
indriyaprANa panychavidha, tridhA balaprANa, punashchaik AnapAnaprANa, AyuprANashcheti bheden dash prANAstepi chidAnandaikasvabhAvAtparamAtmano nishchayen bhinnA gnAtavyA ityabhiprAya ..“12.. ath prANashabdavyutpattyA jIvasya jIvatvan prANAnAn pudgalasvarUpatvan cha nirUpayati — pANehin chaduhin jIvadi yadyapi nishchayen sattAchaitanyasukhabodhAdishuddhabhAvaprANairjIvati tathApi vyavahAreN vartamAnakAle dravyabhAv- rUpaishchaturbhirashuddhaprANairjIvati jIvissadi jIviShyati bhAvikAle jo hi jIvido yo hi sphu Tan jIvita puvvan pUrvakAle so jIvo sa jIvo bhavati . te pANA te pUrvoktA prANA poggaladavvehin NivvattA udayAgat- pudgalakarmaNA nirvRuttA niShpannA iti . tat ev kAraNAtpudgaladravyaviparItAdanantagnAnadarshanasukh-
anvayArtha : — [ya hi ] jo [chaturbhi prANai ] chAr prANonse [jIvati ] jItA hai, [jIviShyati ] jiyegA [jIvita pUrvan ] aur pahale jItA thA, [sa jIva ] vah jIv hai . [puna ] phi ra bhI [prANA ] prAN to [pudgaladravyai nirvRuttA ] pudgal dravyonse niShpanna (rachit) hain ..147..
TIkA : — (vyutpattike anusAr) prANasAmAnyase jItA hai, jiyegA, aur pahale jItA thA, vah jIv hai . isaprakAr (prANasAmAnya) anAdi santAnarUp (-pravAharUp)se pravartamAn honese (sansAradashAmen) trikAl sthAyI honese prANasAmAnya jIvake jIvatvakA hetu hai hI . tathApi vah (prAN sAmAnya) jIvakA svabhAv nahIn hai kyonki vah pudgaladravyase niShpanna — rachit hai .
bhAvArtha : — yadyapi nishchayase jIv sadA hI bhAvaprANase jItA hai, tathApi sansAradashAmen vyavahArase use vyavahArajIvatvake kAraNabhUt indriyAdi dravyaprANonse jIvit kahA jAtA hai . aisA
je chAr prANe jIvato pUrve, jIve chhe, jIvashe, te jIv chhe; paN prAN to pudgaladaravaniShpanna chhe. 147.