svalakShaNabhUtasvarUpAstitvanishchitasyaikasyArthasya svalakShaNabhUtasvarUpAstitvanishchit evAnya- sminnarthe vishiShTarUpatayA sambhAvitAtmalAbhorthonekadravyAtmaka paryAya . sa khalu pudgalasya pudgalAntar iv jIvasya pudgale sansthAnAdivishiShTatayA samupajAyamAna sambhAvyat ev . upapannashchaivamvidha paryAya, anekadravyasanyogAtmatven kevalajIvavyatirek mAtrasyaikadravyaparyAyasyA- skhalitasyAntaravabhAsanAt ..152..
ath paryAyavyaktIrdarshayati — prathamavisheShAntarAdhikAre samudAyapAtanikA . tadyathA — ath punarapi shuddhAtmano visheShabhedabhAvanArthan naranArakAdiparyAyarUpan vyavahArajIvatvahetun darshayati — atthittaNichchhidassa hi chidAnandaikalakShaNasvarUpAsti- tven nishchitasya gnAtasya hi sphu Tam . kasya . atthassa paramAtmapadArthasya atthantaramhi shuddhAtmArthAdanyasmin gnAnAvaraNAdikarmarUpe arthAntare sambhUdo sanjAt utpanna attho yo naranArakAdirUportha, pajjAo so nirvikArashuddhAtmAnubhUtilakShaNasvabhAvavyanyjanaparyAyAdanyAdRusha san vibhAvavyanyjanaparyAyo bhavati sa itthambhUtaparyAyo jIvasya . kai kRutvA jAta . sanThANAdippabhedehin sansthAnAdirahitaparamAtmadravyavilakShaNai sansthAnasanhananasharIrAdiprabhedairiti ..152.. ath tAnev paryAyabhedAn vyaktIkaroti — NaraNArayatiriyasurA
TIkA : — svalakShaNabhUt svarUp – astitvase nishchit ek arthakA (dravyakA), svalakShaNabhUt svarUp – astitvase hI nishchit aise anya arthamen (dravyamen) vishiShTarUpase (-bhinna – bhinna rUpase) utpanna hotA huA jo artha (-bhAv), vah anekadravyAtmak paryAy hai vah anekadravyAtmak paryAy vAstavamen, jaise pudgalakI anya pudgalamen (anekadravyAtmak utpanna hotI huI dekhI jAtI hai usIprakAr, jIvakI pudgalamen sansthAnAdise vishiShTatayA (-sansthAn ityAdike bhed sahit) utpanna hotI huI anubhavamen avashya AtI hai . aur aisI paryAy upapanna (-yogya ghaTit, nyAyayukta) hai; kyonki jo keval jIvakI vyatirekamAtra hai aisI askhalit ekadravyaparyAy hI anek dravyonke sanyogAtmakarUpase bhItar avabhAsit hotI hai .
bhAvArtha : — yadyapi pratyek dravyakA svarUp – astitva sadA hI bhinna – bhinna rahatA hai tathApi, jaise pudgalonkI anya pudgalake sambandhase skandharUp paryAy hotI hai usIprakAr jIvakI pudgalonke sambandhase devAdik paryAy hotI hai . jIvakI aisI anekadravyAtmak devAdiparyAy ayukta nahIn hai; kyonki bhItar dekhane par, anek dravyonkA sanyog hone par bhI, jIv kahIn pudgalonke sAth ekarUp paryAy nahIn karatA, parantu vahAn bhI mAtra jIvakI (-pudgalaparyAyase bhinna-) askhalit (-apanese chyut na honevAlI) ekadravyaparyAy hI sadA pravartamAn rahatI hai ..152..
ab paryAyake bhed batalAte hain : —
298pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-