yato hi sUkShmatvapariNatairbAdarapariNataishchAnatisUkShmatvasthUlatvAt karmatvapariNamanashakti- yogibhiratisUkShmasthUlatayA tadayogibhishchAvagAhavishiShTatven parasparamabAdhamAnai svayamev sarvat ev pudgalakAyairgADhan nichito loka, tatovadhAryate na pudgalapiNDAnAmAnetA puruShosti ..168..
athAtmana pudgalapiNDAnAn karmatvakartRutvAbhAvamavadhArayati —
yogyairbAdaraishcha . punashcha kathambhUtai . appAoggehin atisUkShmasthUlatven karmavargaNAyogyatArahitai . punashcha kimvishiShTai . joggehin atisUkShmasthUlatvAbhAvAtkarmavargaNAyogyairiti . ayamatrArtha — nishchayen shuddha- svarUpairapi vyavahAreN karmodayAdhInatayA pRuthivyAdipanychasUkShmasthAvaratvan prAptairjIvairyathA loko nirantaran bhRutastiShThati tathA pudgalairapi . tato gnAyate yatraiv sharIrAvagADhakShetre jIvastiShThati bandhayogyapudgalA api
TIkA : — sUkShmatayA pariNat tathA bAdararUp pariNat, ati sUkShma athavA ati sthUl na honese karmarUp pariNat honekI shaktivAle tathA ati sUkShma athavA ati sthUl honese karmarUp pariNat honekI shaktise rahit — aise pudgalakAryonke dvArA, avagAhakI vishiShTatAke kAraN paraspar bAdhA kiye vinA, svayamev sarvata (sarva pradeshonse) lok gADh bharA huA hai . isase nishchit hotA hai ki pudgalapiNDonkA lAnevAlA AtmA nahIn hai .
bhAvArtha : — is lokamen sarvatra jIv hain aur karmabandhake yogya pudgalavargaNA bhI sarvatra hai . jIvake jaise pariNAm hote hain usIprakArakA jIvako karmabandh hotA hai . aisA nahIn hai ki AtmA kisI bAharake sthAnase karmayogya pudgal lAkar bandh karatA hai ..168..
ab aisA nishchit karate hain ki AtmA pudgalapiNDonko karmarUp nahIn karatA : —
anvayArtha : — [karmatvaprAyogyA skandhA ] karmatvake yogya skandh [jIvasyapariNatin prApya ] jIvakI pariNatiko prApta karake [karmabhAvan gachchhanti ] karmabhAvako prApta hote hain; [na hi te jIven pariNamitA ] jIv unako nahIn pariNamAtA ..169..
karmatvane pAme; nahi jIv pariNamAve temane. 169.