Pravachansar-Hindi (English transliteration). Gatha: 184.

< Previous Page   Next Page >


Page 343 of 513
PDF/HTML Page 376 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gneyatattva -pragnApan
343

yo hi nAm naivan pratiniyatachetanAchetanatvasvabhAven jIvapudgalayo svaparavibhAgan pashyati sa evAhamidan mamedamityAtmAtmIyatven paradravyamadhyavasyati mohAnnAnya . ato jIvasya paradravya- pravRuttinimittan svaparaparichchhedAbhAvamAtramev, sAmarthyAtsvadravyapravRuttinimittan tadabhAva ..183..

athAtmana kin karmeti nirUpayati

kuvvan sabhAvamAdA havadi hi kattA sagassa bhAvassa .
poggaladavvamayANan Na du kattA savvabhAvANan ..184..
kurvan svabhAvamAtmA bhavati hi kartA svakasya bhAvasya .
pudgaladravyamayAnAn na tu kartA sarvabhAvAnAm ..184..

athaitadev bhedavignAnan prakArAntareN draDhayatijo Navi jANadi evan ya kartA naiv jAnAtyevan pUrvoktaprakAreN . kam . paran ShaDjIvanikAyAdiparadravyan, appANan nirdoShiparamAtmadravyarUpan nijAtmAnam . kin kRutvA . sahAvamAsejja shuddhopayogalakShaNanijashuddhasvabhAvamAshritya . kIradi ajjhavasANan sa puruSha karotyadhyavasAnan pariNAmam . ken rUpeN . ahan mamedan ti ahan mamedamiti . mamakArAhankArAdirahit- paramAtmabhAvanAchyuto bhUtvA paradravyan rAgAdikamahamiti dehAdikan mametirUpeN . kasmAt . mohAdo mohAdhInatvAditi . tata sthitametatsvaparabhedavignAnabalen svasamvedanagnAnI jIva svadravye ratin paradravye hai’ [iti ] isaprakAr [adhyavasAnan ] adhyavasAn [kurute ] karatA hai ..183..

TIkA :jo AtmA isaprakAr jIv aur pudgalake (apaneapane) nishchit chetanatva aur achetanatvarUp svabhAvake dvArA svaparake vibhAgako nahIn dekhatA, vahI AtmA ‘yah main hUn, yah merA hai’ isaprakAr mohase paradravyamen apanepanakA adhyavasAn karatA hai, dUsarA nahIn . isase (yah nishchit huA ki) jIvako paradravyamen pravRuttikA nimitta svaparake gnAnakA abhAvamAtra hI hai aur (kahe vinA bhI) sAmarthyase (yah nishchit huA ki) svadravyamen pravRuttikA nimitta 1usakA abhAv hai .

bhAvArtha :jise svaparakA bhedavignAn nahIn hai vahI paradravyamen ahankArmamakAr karatA hai, bhedavignAnI nahIn . isaliye paradravyamen pravRuttikA kAraN bhedavignAnakA abhAv hI hai, aur svadravyamen pravRuttikA kAraN bhedavignAn hI hai ..183..

ab yah nirUpaN karate hain ki AtmAkA karma kyA hai :

nij bhAv karato jIv chhe kartA khare nij bhAvano;
paN te nathI kartA sakal pudgaladaravamay bhAvano. 184
.

1. usakA abhAv = sva -parake gnAnake abhAvakA abhAv; svaparake gnAnakA sadbhAv .