Pravachansar-Hindi (English transliteration).

< Previous Page   Next Page >


Page 11 of 513
PDF/HTML Page 44 of 546

 

kahAnajainashAstramAlA ]
gnAnatattva -pragnApan
11
chAritran khalu dharmo dharmo yastatsAmyamiti nirdiShTam .
mohakShobhavihIna pariNAm Atmano hi sAmyam ..7..

svarUpe charaNan chAritran, svasamayapravRuttirityartha . tadev vastusvabhAvatvAddharma . shuddha- chaitanyaprakAshanamityartha . tadev cha yathAvasthitAtmaguNatvAtsAmyam . sAmyan tu darshanachAritra mohanIyodayApAditasamastamohakShobhAbhAvAdatyantanirvikAro jIvasya pariNAma ..7.. vasthAnan tallakShaNanishchayachAritrAjjIvasya samutpadyate . kim . parAdhInendriyajanitagnAnasukhavilakShaNan, svAdhInAtIndriyarUpaparamagnAnasukhalakShaNan nirvANam . sarAgachAritrAtpunardevAsuramanuShyarAjavibhUtijanako mukhyavRuttyA vishiShTapuNyabandho bhavati, paramparayA nirvANan cheti . asureShu madhye samyagdRuShTi kathamutpadyate iti chetnidAnabandhen samyaktvavirAdhanAn kRutvA tatrotpadyat iti gnAtavyam . atra nishchayen vItarAgachAritramupAdeyan sarAgan heyamiti bhAvArtha ..6.. ath nishchayachAritrasya paryAyanAmAni kathayAmItyabhiprAyan manasi sampradhArya sUtramind nirUpayati, evamagrepi vivakShitasUtrArthan manasi dhRutvAthavAsya sUtrasyAgre sUtramidamuchitan bhavatyevan nishchitya sUtramidan pratipAdayatIti pAtanikAlakShaNan yathAsambhavan sarvatra gnAtavyam --chArittan chAritran kartRu khalu dhammo khalu sphu Tan dharmo bhavati . dhammo jo so samo tti NiddiTTho dharmo ya sa tu sham iti nirdiShTa . samo yastu shama sa mohakkhohavihINo pariNAmo appaNo

anvayArtha :[chAritran ] chAritra [khalu ] vAstavamen [dharma ] dharma hai . [ya dharma ] jo dharma hai [tat sAmyam ] vah sAmya hai [iti nirdiShTam ] aisA (shAstrommen) kahA hai . [sAmyan hi ] sAmya [mohakShobhavihIna ] mokShakShobharahit aisA [AtmanapariNAma ] AtmAkA pariNAm (bhAv) hai ..7..

TIkA :svarUpamen charaN karanA (ramanA) so chAritra hai . svasamayamen pravRutti karanA (apane svabhAvamen pravRutti karanA) aisA isakA artha hai . yahI vastukA svabhAv honese dharma hai . shuddha chaitanyakA prakAsh karanA yah isakA artha hai . vahI yathAvasthit AtmaguN honese (viShamatArahit susthit AtmAkA guN honese) sAmya hai . aur sAmya, darshanamohanIy tathA chAritramohanIyake udayase utpanna honevAle samasta moh aur kShobhake abhAvake kAraN atyanta nirvikAr aisA jIvakA pariNAm hai .

bhAvArtha :shuddha AtmAke shraddhAnarUp samyaktvase viruddha bhAv (mithyAtva) vah moh hai aur nirvikAr nishchal chaitanyapariNatirUp chAritrase viruddha bhAv (asthiratA) vah kShobh hai . moh aur kShobh rahit pariNAm, sAmya, dharma aur chAritra yah sab paryAyavAchI hain ..7..