ayan khalvAtmA svabhAvat ev paradravyagrahaNamokShaNapariNamanAbhAvAtsvatattvabhUtakeval- gnAnasvarUpeN vipariNamya niShkamponmajjajjyotirjAtyamaNikalpo bhUtvAvatiShThamAna samantata sphu ritadarshanagnAnashakti, samastamev nisheShatayAtmAnamAtmanAtmani sanchetayate . athavA yugapadev sarvArthasArthasAkShAtkaraNen gnaptiparivartanAbhAvAt sambhAvitagrahaNamokShaNalakShaNakriyAvirAma prathamamev samastaparichchhedyAkArapariNatatvAt puna paramAkArAntaramapariNamamAna samantatopi vishvamasheShan pashyati jAnAti cha . evamasyAtyantaviviktatvamev ..32.. paradravyan na jAnAti . pechchhadi samantado so jANadi savvan Niravasesan tathApi vyavahAranayen pashyati samantata sarvadravyakShetrakAlabhAvairjAnAti cha sarvan niravasheSham . athavA dvitIyavyAkhyAnam — abhyantare kAmakrodhAdi bahirviShaye panychendriyaviShayAdikan bahirdravyan na gRuhNAti, svakIyAnantagnAnAdichatuShTayan cha na munychati yatastata kAraNAdayan jIva kevalagnAnotpattikShaN ev yugapatsarvan jAnansan paran vikalpAntaran na pariNamati . tathAbhUta san kin karoti . svatattvabhUtakevalagnAnajyotiShA jAtyamaNikalpo nikampachaitanyaprakAsho bhUtvA svAtmAnan svAtmanA svAtmani jAnAtyanubhavati . tenApi kAraNen paradravyai sah bhinnatvamevetyabhiprAya ..32.. evan gnAnan gneyarUpeN na pariNamatItyAdivyAkhyAnarUpeN tRutIyasthale
TIkA : — yah AtmA, svabhAvase hI paradravyake grahaN -tyAgakA tathA paradravyarUpase pariNamit honekA (usake) abhAv honese, svatattvabhUt kevalagnAnarUpase pariNamit hokar niShkamp nikalanevAlI jyotivAlA uttam maNi jaisA hokar rahatA huA, (1) jisake sarva orase (sarva Atmapradeshonse) darshanagnAnashakti sphu rit hai aisA hotA huA, nisheSharUpase paripUrNa AtmAko AtmAse AtmAmen sanchetatA -jAnatA -anubhav karatA hai, athavA (2) ekasAth hI sarva padArthonke samUhakA 2sAkShAtkAr karaneke kAraN gnaptiparivartanakA abhAv honese jisake pariNamit honese phi ra pararUpase — 4AkArAntararUpase nahIn pariNamit hotA huA sarva prakArase asheSh vishvako, (mAtra) dekhatA -jAnatA hai . isaprakAr (pUrvokta donon prakArase) usakA (AtmAkA padArthonse) atyanta bhinnatva hI hai .
bhAvArtha : — kevalIbhagavAn sarva Atmapradeshonse apaneko hI anubhav karate rahate hain; isaprakAr ve paradravyonse sarvathA bhinna hain . athavA, kevalI bhagavAnako sarva padArthonkA yugapat
54pravachanasAr[ bhagavAnashrIkundakund-
3grahaNatyAgarUp kriyA virAmako prApta huI hai aisA hotA huA, pahalese hI samasta gneyAkArarUp
1. nisheSharUpase = kuchh bhI kinchit mAtra sheSh na rahe isaprakAr se .
2. sAkShAtkAr karanA = pratyakSha jAnanA .
3. gnaptikriyAkA badalate rahanA arthAt gnAnamen ek gneyako grahaN karanA aur dUsareko chhoDanA so grahaN -tyAg hai; isaprakArakA grahaN -tyAg vah kriyA hai, aisI kriyAkA kevalIbhagavAnake abhAv huA hai .
4. AkArAntar = anya AkAr .