ye khalu nAdyApi sambhUtimanubhavanti, ye chAtmalAbhamanubhUy vilayamupagatAste kilA- sadbhUtA api parichchhedan prati niyatatvAt gnAnapratyakShatAmanubhavanta shilAstambhotkIrNabhUtabhAvi- devavadaprakampArpitasvarUpA sadbhUtA ev bhavanti ..38..
jAnAti, na cha tanmayatven, nishchayen tu kevalagnAnAdiguNAdhArabhUtan svakIyasiddhaparyAyamev svasamvittyA- kAreN tanmayo bhUtvA parichchhinatti jAnAti, tathAsannabhavyajIvenApi nijashuddhAtmasamyakshraddhAn- gnAnAnuShThAnarUpanishchayaratnatrayaparyAy ev sarvatAtparyeN gnAtavya iti tAtparyam ..37.. athAtItAnA- gataparyAyANAmasadbhUtasangnA bhavatIti pratipAdayati ---je Nev hi sanjAyA je khalu NaTThA bhavIy pajjAyA ye naiv sanjAtA nAdyApi bhavanti, bhAvin ityartha . hi sphu Tan ye cha khalu naShTA vinaShTA paryAyA . kin kRutvA . bhUtvA . te honti asabbhUdA pajjAyA te pUrvoktA bhUtA bhAvinashcha paryAyA avidyamAnatvAdasadbhUtA bhaNyante . NANapachchakkhA te chAvidyamAnatvAdasadbhUtA api vartamAnagnAnaviShayatvAdvayavahAreN bhUtArthA bhaNyante, tathaiv gnAnapratyakShAshcheti . yathAyan bhagavAnnishchayen paramAnandaikalakShaNasukhasvabhAvan mokShaparyAyamev tanmayatven parichchhinatti, paradravyaparyAyan tu vyavahAreNeti; tathA bhAvitAtmanA puruSheN rAgAdivikalpopAdhi- rahitasvasamvedanaparyAy ev tAtparyeN gnAtavya, bahirdravyaparyAyAshcha gauNavRuttyeti bhAvArtha ..38..
TIkA : — jo (paryAyen ) abhI tak utpanna bhI nahIn huI aur jo utpanna hokar naShTa ho gaI hain, ve (paryAyen ) vAstavamen avidyamAn hone par bhI, gnAnake prati niyat honese (gnAnamen nishchit — sthir — lagI huI honese, gnAnamen sIdhI gnAt honese ) 1gnAnapratyakSha vartatI huI, pAShAN stambhamen utkIrNa, bhUt aur bhAvI devon (tIrthankaradevon ) kI bhAnti apane svarUpako akampatayA (gnAnako) arpit karatI huI (ve paryAyen ) vidyamAn hI hain ..38..
ab, inhIn avidyamAn paryAyonkI gnAnapratyakShatAko dRuDh karate hain : — 1. pratyakSha = akShake prati — akShake sanmukh — akShake nikaTamen — akShake sambandhamen ho aisA .
gnAne ajAt -vinaShTa paryAyo taNI pratyakShatA nav hoy jo, to gnAnane e ‘divya’ kauN kahe bhalA ? 39.