ક્ષાયિકં હિ જ્ઞાનમતિશયાસ્પદીભૂતપરમમાહાત્મ્યમ્ . યત્તુ યુગપદેવ સર્વાર્થાનાલમ્બ્ય પ્રવર્તતે જ્ઞાનં તટ્ટંકોત્કીર્ણન્યાયાવસ્થિતસમસ્તવસ્તુજ્ઞેયાકારતયાધિરોપિતનિત્યત્વં પ્રતિપન્નસમસ્ત- વ્યક્તિત્વેનાભિવ્યક્તસ્વભાવભાસિક્ષાયિકભાવં ત્રૈકાલ્યેન નિત્યમેવ વિષમીકૃતાં સકલામપિ સર્વાર્થસંભૂતિમનન્તજાતિપ્રાપિતવૈચિત્ર્યાં પરિચ્છિન્દદક્રમસમાક્રાન્તાનન્તદ્રવ્યક્ષેત્રકાલભાવતયા પ્રકટીકૃતાદ્ભુતમાહાત્મ્યં સર્વગતમેવ સ્યાત્ ..૫૧.. કૃત્વા . અટ્ઠે પડુચ્ચ જ્ઞેયાર્થાનાશ્રિત્ય . કસ્ય . ણાણિસ્સ જ્ઞાનિનઃ આત્મનઃ . તં ણેવ હવદિ ણિચ્ચં ઉત્પત્તિનિમિત્તભૂતપદાર્થવિનાશે તસ્યાપિ વિનાશ ઇતિ નિત્યં ન ભવતિ . ણ ખાઇગં જ્ઞાનાવરણીય- કર્મક્ષયોપશમાધીનત્વાત્ ક્ષાયિકમપિ ન ભવતિ . ણેવ સવ્વગદં યત એવ પૂર્વોક્તપ્રકારેણ પરાધીનત્વેન નિત્યં ન ભવતિ, ક્ષયોપશમાધીનત્વેન ક્ષાયિકં ચ ન ભવતિ, તત એવ યુગપત્સમસ્તદ્રવ્યક્ષેત્રકાલભાવાનાં પરિજ્ઞાનસામર્થ્યાભાવાત્સર્વગતં ન ભવતિ . અત એતત્સ્થિતં યદ્જ્ઞાનં ક્રમેણાર્થાન્ પ્રતીત્ય જાયતે તેન સર્વજ્ઞો ન ભવતિ ઇતિ ..૫૦.. અથ યુગપત્પરિચ્છિત્તિરૂપજ્ઞાનેનૈવ સર્વજ્ઞો ભવતીત્યાવેદયતિ ---જાણદિ જાનાતિ . કિં કર્તૃ . જોણ્હં જૈનજ્ઞાનમ્ . કથમ્ . જુગવં યુગપદેકસમયે . અહો હિ ણાણસ્સ માહપ્પં અહો હિ સ્ફુ ટં જૈનજ્ઞાનસ્ય માહાત્મ્યં પશ્યતામ્ . કિં જાનાતિ . અર્થમિત્યધ્યાહારઃ . કથંભૂતમ્ . તિક્કાલણિ- ચ્ચવિસયં ત્રિકાલવિષયં ત્રિકાલગતં નિત્યં સર્વકાલમ્ . પુનરપિ કિંવિશિષ્ટમ્ . સયલં સમસ્તમ્ . પુનરપિ કથંભૂતમ્ . સવ્વત્થસંભવં સર્વત્ર લોકે સંભવં સમુત્પન્નં સ્થિતમ્ . પુનશ્ચ કિંરૂપમ્ . ચિત્તં નાનાજાતિભેદેન વિચિત્રમિતિ . તથા હિ --યુગપત્સકલગ્રાહકજ્ઞાનેન સર્વજ્ઞો ભવતીતિ જ્ઞાત્વા કિં કર્તવ્યમ્ . જ્યોતિષ્ક-

ટીકા : — વાસ્તવમેં ક્ષાયિક જ્ઞાનકા, સર્વોત્કૃષ્ટતાકા સ્થાનભૂત પરમ માહાત્મ્ય હૈ; ઔર જો જ્ઞાન એક સાથ હી સમસ્ત પદાર્થોંકા અવલમ્બન લેકર પ્રવૃત્તિ કરતા હૈ વહ જ્ઞાન — અપનેમેં સમસ્ત વસ્તુઓંકે જ્ઞેયાકાર ૧ટંકોત્કીર્ણ – ન્યાયસે સ્થિત હોનેસે જિસને નિત્યત્વ પ્રાપ્ત કિયા હૈ ઔર સમસ્ત વ્યક્તિકો પ્રાપ્ત કર લેનેસે જિસને સ્વભાવપ્રકાશક ક્ષાયિકભાવ પ્રગટ કિયા હૈ ઐસા — ત્રિકાલમેં સદા વિષમ રહનેવાલે (-અસમાન જાતિરૂપસે પરિણમિત હોનેવાલે) ઔર અનન્ત પ્રકારોંકે કારણ વિચિત્રતાકો પ્રાપ્ત સમ્પૂર્ણ સર્વ પદાર્થોંકે સમૂહકો જાનતા હુઆ, અક્રમસે અનન્ત દ્રવ્ય -ક્ષેત્ર -કાલ -ભાવકો પ્રાપ્ત હોનેસે જિસને અદ્ભુત માહાત્મ્ય પ્રગટ કિયા હૈ ઐસા સર્વગત હી હૈ .

ભાવાર્થ : — અક્રમસે પ્રવર્તમાન જ્ઞાન એક જ્ઞેયસે દૂસરેકે પ્રતિ નહીં બદલતા ઇસલિયે નિત્ય હૈ, અપની સમસ્ત શક્તિયોંકે પ્રગટ હો જાનેસે ક્ષાયિક હૈ, ઐસે અક્રમિક જ્ઞાનવાલા પુરુષ હી સર્વજ્ઞ હો સકતા હૈ . સર્વજ્ઞકે ઇસ જ્ઞાનકા કોઈ પરમ અદ્ભુત માહાત્મ્ય હૈ ..૫૧..

૧. ટંકોત્કીર્ણ ન્યાય = પત્થરમેં ટાંકીસે ઉત્કીર્ણ આકૃતિકી ભાઁતિ .