અથ જ્ઞાનિનો જ્ઞપ્તિક્રિયાસદ્ભાવેઽપિ ક્રિયાફલભૂતં બન્ધં પ્રતિષેધયન્નુપસંહરતિ — ણ વિ પરિણમદિ ણ ગેણ્હદિ ઉપ્પજ્જદિ ણેવ તેસુ અટ્ઠેસુ .
ઇહ ખલુ ‘ઉદયગદા કમ્મંસા જિણવરવસહેહિં ણિયદિણા ભણિયા . તેસુ વિમૂઢો રત્તો દુટ્ઠો વા બંધમણુભવદિ ..’ ઇત્યત્ર સૂત્રે ઉદયગતેષુ પુદ્ગલકર્માંશેષુ સત્સુ સંચેતયમાનો મન્ત્રવાદરસસિદ્ધયાદીનિ યાનિ ખણ્ડવિજ્ઞાનાનિ મૂઢજીવાનાં ચિત્તચમત્કારકારણાનિ પરમાત્મભાવના- વિનાશકાનિ ચ . તત્રાગ્રહં ત્યક્ત્વા જગત્ત્રયકાલત્રયસકલવસ્તુયુગપત્પ્રકાશકમવિનશ્વરમખણ્ડૈક- પ્રતિભાસરૂપં સર્વજ્ઞશબ્દવાચ્યં યત્કેવલજ્ઞાનં તસ્યૈવોત્પત્તિકારણભૂતં યત્સમસ્તરાગાદિવિકલ્પજાલેન રહિતં સહજશુદ્ધાત્મનોઽભેદજ્ઞાનં તત્ર ભાવના કર્તવ્યા, ઇતિ તાત્પર્યમ્ ..૫૧.. એવં કેવલજ્ઞાનમેવ સર્વજ્ઞ ઇતિ કથનરૂપેણ ગાથૈકા, તદનન્તરં સર્વપદાર્થપરિજ્ઞાનાત્પરમાત્મજ્ઞાનમિતિ પ્રથમગાથા પરમાત્મજ્ઞાનાચ્ચ સર્વપદાર્થપરિજ્ઞાનમિતિ દ્વિતીયા ચેતિ . તતશ્ચ ક્રમપ્રવૃત્તજ્ઞાનેન સર્વજ્ઞો ન ભવતીતિ પ્રથમગાથા, યુગપદ્ગ્રાહકેણ સ ભવતીતિ દ્વિતીયા ચેતિ સમુદાયેન સપ્તમસ્થલે ગાથાપઞ્ચકં ગતમ્ . અથ પૂર્વં યદુક્તં
અબ, જ્ઞાનીકે (-કેવલજ્ઞાની આત્માકે) જ્ઞપ્તિક્રિયાકા સદ્ભાવ હોને પર ભી ઉસકે ક્રિયાકે ફલરૂપ બન્ધકા નિષેધ કરતે હુએ ઉપસંહાર કરતે હૈં (અર્થાત્ કેવલજ્ઞાની આત્માકે જાનનેકી ક્રિયા હોને પર ભી બન્ધ નહીં હોતા, ઐસા કહકર જ્ઞાન -અધિકાર પૂર્ણ કરતે હૈં) —
અન્વયાર્થ : – [આત્મા ] (કેવલજ્ઞાની) આત્મા [તાન્ જાનન્ અપિ ] પદાર્થોંકો જાનતા હુઆ ભી [ન અપિ પરિણમતિ ] ઉસરૂપ પરિણમિત નહીં હોતા, [ન ગૃહ્ણાતિ ] ઉન્હેં ગ્રહણ નહીં કરતા [તેષુ અર્થેષુ ન એવ ઉત્પદ્યતે ] ઔર ઉન પદાર્થોંકે રૂપમેં ઉત્પન્ન નહીં હોતા [તેન ] ઇસલિયે [અબન્ધકઃ પ્રજ્ઞપ્તઃ ] ઉસે અબન્ધક કહા હૈ ..૫૨..
ટીકા : — યહાઁ ‘ઉદયગદા કમ્મંસા જિનવરવસહેહિં ણિયદિણા ભણિયા . તેસુ વિમૂઢો રત્તો દુટ્ઠો વા ૧બન્ધમણુભવદિ ..’ ઇસ ગાથા સૂત્રમેં, ‘ઉદયગત પુદ્ગલકર્માંશોંકે અસ્તિત્વમેં ચેતિત હોને પર – જાનનેપર – અનુભવ કરને પર મોહ -રાગ -દ્વેષમેં પરિણત હોનેસે જ્ઞેયાર્થપરિણમન-
તે અર્થરૂપ ન પરિણમે જીવ, નવ ગ્રહે, નવ ઊપજે, સૌ અર્થને જાણે છતાં, તેથી અબંધક જિન કહે.૫૨.
૮૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
૧. જ્ઞાનતત્ત્વ – પ્રજ્ઞાપનકી ૪૩વીં ગાથા .