શ્રી ગુણધર આચાર્યકો જ્ઞાનપ્રવાદપૂર્વકી દશમ વસ્તુઅધિકારકે તૃતીય પ્રાભૃતકા
જ્ઞાન થા. ઉસ જ્ઞાનમેંસે બાદકે આચાર્યોંને ક્રમશઃ સિદ્ધાન્ત -રચના કી. ઇસપ્રકાર સર્વજ્ઞ
ભગવાન્ મહાવીરસે ચલા આનેવાલા જ્ઞાન આચાર્યપરમ્પરાસે ભગવાન શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકો
પ્રાપ્ત હુઆ. ઉન્હોંને પંચાસ્તિકાયસંગ્રહ, પ્રવચનસાર, સમયસાર, નિયમસાર, અષ્ટપાહુડ આદિ
શાસ્ત્રોંકી રચના કી. ઇસ પ્રકાર દ્વિતીય શ્રુતસ્કંધકી ઉત્પત્તિ હુઈ. ઉસમેં જ્ઞાનકો પ્રધાન
કરકે શુદ્ધદ્રવ્યાર્થિક નયસે કથન હૈ, આત્માકે શુદ્ધસ્વરૂપકા વર્ણન હૈ.
ભગવાન્ શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ વિક્રમ સંવત્કે પ્રારમ્ભમેં હો ગયે હૈં. દિગમ્બર જૈન
પરમ્પરામેં ભગવાન્ કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકા સ્થાન સર્વોત્કૃષ્ટ હૈ.
મંગલં ભગવાન્ વીરો મંગલં ગૌતમો ગણી.
મંગલં કુન્દકુન્દાર્યો જૈનધર્મોઽસ્તુ મંગલમ્..
— યહ શ્લોક પ્રત્યેક દિગમ્બર જૈન, શાસ્ત્રસ્વાધ્યાયકે પ્રારમ્ભમેં મંગલાચરણકે
રૂપમેં બોલતે હૈં. ઇસસે સિદ્ધ હોતા હૈ કિ સર્વજ્ઞ ભગવાન્ શ્રી મહાવીરસ્વામી ઔર
ગણધર ભગવાન શ્રી ગૌતમસ્વામીકે પશ્ચાત્ તુરત હી ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યકા સ્થાન
આતા હૈ. દિગમ્બર જૈન સાધુ અપનેકો કુન્દકુન્દાચાર્યકી પરમ્પરાકા કહલાનેમેં ગૌરવ
માનતે હૈં. ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકે શાસ્ત્ર સાક્ષાત્ ગણધરદેવકે વચન જિતને હી
પ્રમાણભૂત માને જાતે હૈં. ઉનકે બાદ હોનેવાલે ગ્રન્થકાર આચાર્ય અપને કિસી કથનકો
સિદ્ધ કરનેકે લિયે કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકે શાસ્ત્રોંકા પ્રમાણ દેતે હૈં જિસસે યહ કથન
નિર્વિવાદ સિદ્ધ હો જાતા હૈ. ઉનકે બાદ લિખે ગયે ગ્રન્થોંમેં ઉનકે શાસ્ત્રોંમેંસે અનેકાનેક
બહુતસે અવતરણ લિયે ગએ હૈં. વાસ્તવમેં ભગવાન કુન્દકુન્દાચાર્યદેવને અપને પરમાગમોંમેં
તીર્થંકરદેવોંકે દ્વારા પ્રરૂપિત ઉત્તમોત્તમ સિદ્ધાંતોંકો સુરક્ષિત કર રખા હૈ, ઔર મોક્ષમાર્ગકો
સ્થિર રખા હૈ. વિક્રમ સંવત્ ૬૬૦મેં હોનેવાલે શ્રી દેવસેનાચાર્યવર અપને દર્શનસાર
નામકે ગ્રન્થમેં કહતે હૈં કિ —
જઇ પઉમણંદિણાહો સીમંધરસામિદિવ્વણાણેણ.
ણ વિબોહઇ તો સમણા કહં સુમગ્ગં પયાણંતિ..
‘‘વિદેહક્ષેત્રકે વર્તમાન તીર્થંકર શ્રી સીમંધરસ્વામીકે સમવસરણમેં જાકર શ્રી
પદ્મનંદિનાથને (શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવને) સ્વયં પ્રાપ્ત કિયે ગએ જ્ઞાનકે દ્વારા બોધ ન દિયા
હોતા તો મુનિજન સચ્ચે માર્ગકો કૈસે જાનતે ?’’ એક દૂસરા ઉલ્લેખ દેખિયે, જિસમેં
કુન્દકુન્દાચાર્યદેવકો ‘કલિકાલસર્વજ્ઞ’ કહા ગયા હૈ. ષટ્પ્રાભૃતકી શ્રી શ્રુતસાગરસૂરિકૃત
[ ૧૧ ]