સ્વયં જાતત્વાત્, સમન્તત્વાત્, અનન્તાર્થવિસ્તૃતત્વાત્, વિમલત્વાત્, અવગ્રહાદિ- રહિતત્વાચ્ચ પ્રત્યક્ષં જ્ઞાનં સુખમૈકાન્તિકમિતિ નિશ્ચીયતે, અનાકુલત્વૈકલક્ષણત્વાત્સૌખ્યસ્ય . યતો હિ પરતો જાયમાનં પરાધીનતયા, અસમંતમિતરદ્વારાવરણેન, કતિપયાર્થપ્રવૃત્તમિતરાર્થ- બુભુત્સયા, સમલમસમ્યગવબોધેન, અવગ્રહાદિસહિતં ક્રમકૃતાર્થગ્રહણખેદેન પરોક્ષં જ્ઞાનમત્યન્ત- ઉત્પન્નમ્ . કિં કર્તૃ . ણાણં કેવલજ્ઞાનમ્ . કથં જાતમ્ . સયં સ્વયમેવ . પુનરપિ કિંવિશિષ્ટમ્ . સમંતં પરિપૂર્ણમ્ . પુનરપિ કિંરૂપમ્ . અણંતત્થવિત્થડં અનન્તાર્થવિસ્તીર્ણમ્ . પુનઃ કીદૃશમ્ . વિમલં સંશયાદિમલ-
અબ, ઇસી પ્રત્યક્ષજ્ઞાનકો પારમાર્થિક સુખરૂપ બતલાતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [સ્વયં જાતં ] અપને આપ હી ઉત્પન્ન [સમંતં ] સમંત (સર્વ પ્રદેશોંસે જાનતા હુઆ) [અનન્તાર્થવિસ્તૃતં ] અનન્ત પદાર્થોંમેં વિસ્તૃત [વિમલં ] વિમલ [તુ ] ઔર [અવગ્રહાદિભિઃ રહિતં ] અવગ્રહાદિસે રહિત — [જ્ઞાનં ] ઐસા જ્ઞાન [ઐકાન્તિકં સુખં ] ઐકાન્તિક સુખ હૈ [ઇતિ ભણિતં ] ઐસા (સર્વજ્ઞદેવને) કહા હૈ ..૫૯..
ટીકા : — (૧) ‘સ્વયં ઉત્પન્ન’ હોનેસે, (૨) ‘સમંત’ હોનેસે, (૩) ‘અનન્ત -પદાર્થોંમેં વિસ્તૃત’ હોનેસે, (૪) ‘વિમલ’ હોનેસે ઔર (૫) ‘અવગ્રહાદિ રહિત’ હોનેસે, પ્રત્યક્ષજ્ઞાન
(ઇસી બાતકો વિસ્તારપૂર્વક સમઝાતે હૈં : — )
(૧) ‘પરકે દ્વારા ઉત્પન્ન’ હોતા હુઆ પરાધીનતાકે કારણ (૨) ૩‘અસમંત’ હોનેસે ૪ઇતર દ્વારોંકે આવરણકે કારણ (૩) ‘માત્ર કુછ પદાર્થોંમેં પ્રવર્તમાન’ હોતા હુઆ અન્ય પદાર્થોંકો જાનનેકી ઇચ્છાકે કારણ, (૪) ‘સમલ’ હોનેસે અસમ્યક્ અવબોધકે કારણ ( — કર્મમલયુક્ત હોનેસે સંશય -વિમોહ -વિભ્રમ સહિત જાનનેકે કારણ), ઔર (૫) ‘અવગ્રહાદિ સહિત’ હોનેસે ક્રમશઃ હોનેવાલે ૫પદાર્થગ્રહણકે ખેદકે કારણ (-ઇન કારણોંકો લેકર), પરોક્ષ જ્ઞાન અત્યન્ત
૧૦૨પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
૨ઐકાન્તિક સુખ હૈ યહ નિશ્ચિત હોતા હૈ, ક્યોંકિ એક માત્ર અનાકુલતા હી સુખકા લક્ષણ હૈ .
૧. સમન્ત = ચારોં ઓર -સર્વ ભાગોંમેં વર્તમાન; સર્વ આત્મપ્રદેશોંસે જાનતા હુઆ; સમસ્ત; સમ્પૂર્ણ, અખણ્ડ .
૨. ઐકાન્તિક = પરિપૂર્ણ; અન્તિમ, અકેલા; સર્વથા .
૩. પરોક્ષ જ્ઞાન ખંડિત હૈ અર્થાત્ વહ અમુક પ્રદેશોંકે દ્વારા હી જાનતા હૈ; જૈસે -વર્ણ આઁખ જિતને પ્રદેશોંકે દ્વારા હી (ઇન્દ્રિયજ્ઞાનસે) જ્ઞાત હોતા હૈ; અન્ય દ્વાર બન્દ હૈં .
૪. ઇતર = દૂસરે; અન્ય; ઉસકે સિવાયકે .
૫. પદાર્થગ્રહણ અર્થાત્ પદાર્થકા બોધ એક હી સાથ ન હોને પર અવગ્રહ, ઈહા ઇત્યાદિ ક્રમપૂર્વક હોનેસે ખેદ હોતા હૈ .