અથ પુનરપિ કેવલસ્ય સુખસ્વરૂપતાં નિરૂપયન્નુપસંહરતિ —
ણાણં અત્થંતગયં લોયાલોએસુ વિત્થડા દિટ્ઠી .
ણટ્ઠમણિટ્ઠં સવ્વં ઇટ્ઠં પુણ જં તુ તં લદ્ધં ..૬૧..
જ્ઞાનમર્થાન્તગતં લોકાલોકેષુ વિસ્તૃતા દૃષ્ટિઃ .
નષ્ટમનિષ્ટં સર્વમિષ્ટં પુનર્યત્તુ તલ્લબ્ધમ્ ..૬૧..
સ્વભાવપ્રતિઘાતાભાવહેતુકં હિ સૌખ્યમ્ . આત્મનો હિ દૃશિજ્ઞપ્તી સ્વભાવઃ, તયોર્લોકા-
લોકવિસ્તૃતત્વેનાર્થાન્તગતત્વેન ચ સ્વચ્છન્દવિજૃમ્ભિતત્વાદ્ભવતિ પ્રતિઘાતાભાવઃ . તતસ્તદ્ધેતુકં
સૌખ્યમભેદવિવક્ષાયાં કેવલસ્ય સ્વરૂપમ્ . કિંચ કેવલં સૌખ્યમેવ; સર્વાનિષ્ટપ્રહાણાત્,
દિટ્ઠી લોકાલોકયોર્વિસ્તૃતા દૃષ્ટિઃ કેવલદર્શનમ્ . ણટ્ઠમણિટ્ઠં સવ્વં અનિષ્ટં દુઃખમજ્ઞાનં ચ તત્સર્વં નષ્ટં . ઇટ્ઠં
પુણ જં હિ તં લદ્ધં ઇષ્ટં પુનર્યદ્ જ્ઞાનં સુખં ચ હિ સ્ફુ ટં તત્સર્વં લબ્ધમિતિ . તદ્યથા – સ્વભાવપ્રતિઘાતાભાવ-
હેતુકં સુખં ભવતિ . સ્વભાવો હિ કેવલજ્ઞાનદર્શનદ્વયં, તયોઃ પ્રતિઘાત આવરણદ્વયં, તસ્યાભાવઃ
કેવલિનાં, તતઃ કારણાત્સ્વભાવપ્રતિઘાતાભાવહેતુકમક્ષયાનન્તસુખં ભવતિ . યતશ્ચ પરમાનન્દૈકલક્ષણ-
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા ]
જ્ઞાનતત્ત્વ -પ્રજ્ઞાપન
૧૦૭
અબ, પુનઃ ‘કેવલ (અર્થાત્ કેવલજ્ઞાન) સુખસ્વરૂપ હૈ’ ઐસા નિરૂપણ કરતે હુએ
ઉપસંહાર કરતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [જ્ઞાનં ] જ્ઞાન [અર્થાન્તગતં ] પદાર્થોંકે પારકો પ્રાપ્ત હૈ [દૃષ્ટિઃ ] ઔર
દર્શન [લોકાલોકેષુ વિસ્તૃતાઃ ] લોકાલોકમેં વિસ્તૃત હૈ; [સર્વં અનિષ્ટં ] સર્વ અનિષ્ટ [નષ્ટં ]
નષ્ટ હો ચુકા હૈ [પુનઃ ] ઔર [યત્ તુ ] જો [ઇષ્ટં ] ઇષ્ટ હૈ [તત્ ] વહ સબ [લબ્ધં ] પ્રાપ્ત
હુઆ હૈ . [ઇસલિયે કેવલ (અર્થાત્ કેવલજ્ઞાન) સુખસ્વરૂપ હૈ .] ..૬૧..
ટીકા : — સુખકા કારણ સ્વભાવપ્રતિઘાતકા અભાવ હૈ . આત્માકા સ્વભાવ દર્શન-
જ્ઞાન હૈ; (કેવલદશામેં) ઉનકે (-દર્શન -જ્ઞાનકે) પ્રતિઘાતકા અભાવ હૈ, ક્યોંકિ દર્શન
લોકાલોકમેં વિસ્તૃત હોનેસે ઔર જ્ઞાન પદાર્થોંકે પારકો પ્રાપ્ત હોનેસે વે (દર્શન -જ્ઞાન)
સ્વચ્છન્દતાપૂર્વક (-સ્વતંત્રતાપૂર્વક, બિના અંકુશ, કિસીસે બિના દબે) વિકસિત હૈં (ઇસપ્રકાર
દર્શન -જ્ઞાનરૂપ સ્વભાવકે પ્રતિઘાતકા અભાવ હૈ) ઇસલિયે સ્વભાવકે પ્રતિઘાતકા અભાવ
જિસકા કારણ હૈ ઐસા સુખ અભેદવિવક્ષાસે કેવલજ્ઞાનકા સ્વરૂપ હૈ .
અર્થાન્તગત છે જ્ઞાન, લોકાલોકવિસ્તૃત દૃષ્ટિ છે;
છે નષ્ટ સર્વ અનિષ્ટ ને જે ઇષ્ટ તે સૌ પ્રાપ્ત છે. ૬૧.