સમઝાયા ગયા હૈ . ઉસમેં દ્રવ્યસામાન્યકા સ્વરૂપ જિસ અલૌકિક શૈલીસે સિદ્ધ કિયા હૈ
ઉસકા ધ્યાન પાઠકોંકો યહ ભાગ સ્વયં હી સમઝપૂર્વક પઢે બિના આના અશક્ય હૈ .
વાસ્તવમેં પ્રવચનસારમેં વર્ણિત યહ દ્રવ્યસામાન્ય નિરૂપણ અત્યન્ત અબાધ્ય ઔર પરમ
પ્રતીતિકર હૈ . ઇસ પ્રકાર દ્રવ્યસામાન્યકી જ્ઞાનરૂપી સુદૃઢ ભૂમિકા રચકર, દ્રવ્ય વિશેષકા
અસાધારણ વર્ણન, પ્રાણાદિસે જીવકી ભિન્નતા, જીવ દેહાદિકા – કર્તા, કારયિતા, અનુમોદક નહીં
હૈ – યહ વાસ્તવિકતા, જીવકો પુદ્ગલપિણ્ડકા અકર્તૃત્વ, નિશ્ચયબંધકા સ્વરૂપ, શુદ્ધાત્માકી
ઉપલબ્ધિકા ફલ, એકાગ્ર સંચેતનલક્ષણ ધ્યાન ઇત્યાદિ અનેક વિષય અતિ સ્પષ્ટતયા સમઝાએ
ગએ હૈં . ઇન સબમેં સ્વ – પરકા ભેદવિજ્ઞાન હી સ્પષ્ટ તૈરતા દિખાઈ દે રહા હૈ . સમ્પૂર્ણ અધિકાર
મેં વીતરાગ પ્રણીત દ્રવ્યાનુયોગકા સત્ત્વ ખૂબ ઠૂંસ ઠૂંસ કર ભરા હૈ, જિનશાસનકે મૌલિક
સિદ્ધાન્તોંકો અબાધ્યયુક્તિસે સિદ્ધ કિયા હૈ . યહ અધિકાર જિનશાસનકે સ્તમ્ભ સમાન હૈ .
ઇસકા ગહરાઈસે અભ્યાસ કરનેવાલે મધ્યસ્થ સુપાત્ર જીવકો ઐસી પ્રતીતિ હુયે બિના નહીં રહતી
કિ ‘જૈન દર્શન હી વસ્તુદર્શન હૈ’ . વિષયકા પ્રતિપાદન ઇતના પ્રૌઢ, અગાધ ગહરાઈયુક્ત, મર્મસ્પર્શી
ઔર ચમત્કૃતિમય હૈ કિ વહ મુમુક્ષુકે ઉપયોગકો તીક્ષ્ણ બનાકર શ્રુતરત્નાકરકી ગમ્ભીર ગહરાઈમેં
લે જાતા હૈ . કિસી ઉચ્ચકોટિકે મુમુક્ષુકો નિજસ્વભાવરત્નકી પ્રાપ્તિ કરાતા હૈ, ઔર યદિ કોઈ
સામાન્ય મુમુક્ષુ વહાઁ તક ન પહુઁચ સકે તો ઉસકે હૃદયમેં ભી ઇતની મહિમા તો અવશ્ય હી ઘર
કર લેતી હૈ કિ ‘શ્રુતરત્નાકર અદ્ભુત ઔર અપાર હૈ’ . ગ્રન્થકાર શ્રી કુન્દકુન્દાચાર્યદેવ ઔર
ટીકાકાર શ્રી અમૃતચન્દ્રાચાર્યદેવકે હૃદયસે પ્રવાહિત શ્રુતગંગાને તીર્થંકરકે ઔર શ્રુતકેવલિયોંકે
વિરહકો ભુલા દિયા હૈ .
તીસરે શ્રુતસ્કન્ધકા નામ ‘ચરણાનુયોગસૂચક ચૂલિકા’ હૈ . શુભોપયોગી મુનિકો અંતરંગ
દશાકે અનુરૂપ કિસ પ્રકારકા શુભોપયોગ વર્તતા હૈ ઔર સાથ હી સાથ સહજતયા બાહરકી
કૈસી ક્રિયામેં સ્વયં વર્તના હોતી હૈં, વહ ઇસમેં જિનેન્દ્ર કથનાનુસાર સમઝાયા ગયા હૈ . દીક્ષા
ગ્રહણ કરનેકી જિનોક્ત વિધિ, અંતરંગ સહજ દશાકે અનુરૂપ બહિરંગયથાજાત -રૂપત્વ, અટ્ઠાઈસ
મૂલગુણ, અંતરંગ – બહિરંગ છેદ, ઉપધિનિષેધ, ઉત્સર્ગ – અપવાદ, યુક્તાહાર વિહાર, એકાગ્રતારૂપ
મોક્ષમાર્ગ, મુનિકા અન્ય મુનિયોંકે પ્રતિકા વ્યવહાર આદિ અનેક વિષય ઇસમેં યુક્તિ સહિત
સમઝાયે ગયે હૈં . ગ્રંથકાર ઔર ટીકાકાર આચાર્યયુગલને ચરણાનુયોગ જૈસે વિષયકો ભી
આત્મદ્રવ્યકો મુખ્ય કરકે શુદ્ધદ્રવ્યાવલમ્બી અંતરંગ દશાકે સાથ ઉન – ઉન ક્રિયાઓંકા યા
શુભભાવોંકા સંબંધ દર્શાતે હુએ નિશ્ચય – વ્યવહારકી સંધિપૂર્વક ઐસા ચમત્કારપૂર્ણ વર્ણન કિયા
હૈ કિ આચરણપ્રજ્ઞાપન જૈસે અધિકારમેં ભી જૈસે કોઈ શાંતઝરનેસે ઝરતા હુઆ અધ્યાત્મગીત ગાયા
જા રહા હો, — ઐસા હી લગતા રહતા હૈ . આત્મદ્રવ્યકો મુખ્ય કરકે, ઐસા સયુક્તિક ઐસા
[ ૧૪ ]