દુત્તરોત્તરક્ષણક્ષીયમાણકર્તૃકર્મક્રિયાવિભાગતયા નિષ્ક્રિયં ચિન્માત્રં ભાવમધિગતસ્ય જાતસ્ય
મણેરિવાકમ્પપ્રવૃત્તનિર્મલાલોકસ્યાવશ્યમેવ નિરાશ્રયતયા મોહતમઃ પ્રલીયતે . યદ્યેવં લબ્ધો મયા
મોહવાહિનીવિજયોપાયઃ ..૮૦..
શુદ્ધચૈતન્યાન્વયરૂપં દ્રવ્યં ચેતિ . ઇત્થંભૂતં દ્રવ્યગુણપર્યાયસ્વરૂપં પૂર્વમર્હદભિધાને પરમાત્મનિ જ્ઞાત્વા
પશ્ચાન્નિશ્ચયનયેન તદેવાગમસારપદભૂતયાઽધ્યાત્મભાષયા નિજશુદ્ધાત્મભાવનાભિમુખરૂપેણ સવિકલ્પસ્વ-
સંવેદનજ્ઞાનેન તથૈવાગમભાષયાધઃપ્રવૃત્તિકરણાપૂર્વકરણાનિવૃત્તિકરણસંજ્ઞદર્શનમોહક્ષપણસમર્થપરિણામ-
વિશેષબલેન પશ્ચાદાત્મનિ યોજયતિ . તદનન્તરમવિકલ્પસ્વરૂપે પ્રાપ્તે, યથા પર્યાયસ્થાનીયમુક્તાફલાનિ
ગુણસ્થાનીયં ધવલત્વં ચાભેદનયેન હાર એવ, તથા પૂર્વોક્તદ્રવ્યગુણપર્યાયા અભેદનયેનાત્મૈવેતિ ભાવયતો
દર્શનમોહાન્ધકારઃ પ્રલીયતે . ઇતિ ભાવાર્થઃ ..૮૦.. અથ પ્રમાદોત્પાદકચારિત્રમોહસંજ્ઞશ્ચૌરોઽસ્તીતિ
મત્વાઽઽપ્તપરિજ્ઞાનાદુપલબ્ધસ્ય શુદ્ધાત્મચિન્તામણેઃ રક્ષણાર્થં જાગર્તીતિ કથયતિ — જીવો જીવઃ કર્તા .
જાનને પર, ઉસકે ઉત્તરોત્તર ક્ષણમેં કર્તા -કર્મ -ક્રિયાકા વિભાગ ક્ષયકો પ્રાપ્ત હોતા જાતા હૈ
ઇસલિયે નિષ્ક્રિય ચિન્માત્ર ભાવકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ; ઔર ઇસપ્રકાર મણિકી ભાઁતિ જિસકા નિર્મલ
પ્રકાશ અકમ્પરૂપસે પ્રવર્તમાન હૈ ઐસે ઉસ (ચિન્માત્ર ભાવકો પ્રાપ્ત) જીવકે મોહાન્ધકાર
નિરાશ્રયતાકે કારણ અવશ્યમેવ પ્રલયકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ .
યદિ ઐસા હૈ તો મૈંને મોહકી સેનાકો જીતનેકા ઉપાય પ્રાપ્ત કર લિયા હૈ .
ભાવાર્થ : — અરહંત ભગવાન ઔર અપના આત્મા નિશ્ચયસે સમાન હૈ . અરહંત ભગવાન
મોહ -રાગ -દ્વેષરહિત હોનેસે ઉનકા સ્વરૂપ અત્યન્ત સ્પષ્ટ હૈ, ઇસલિયે યદિ જીવ દ્રવ્ય -ગુણ-
પર્યાય રૂપસે ઉસ (અરહંત ભગવાનકે) સ્વરૂપકો મનકે દ્વારા પ્રથમ સમઝ લે તો ‘‘યહ
જો આત્મા, આત્માકા એકરૂપ (-કથંચિત્ સદૃશ) ત્રૈકાલિક પ્રવાહ હૈ સો દ્રવ્ય હૈ, ઉસકા
જો એકરૂપ રહનેવાલા ચૈતન્યરૂપ વિશેષણ હૈ સો ગુણ હૈ ઔર ઉસ પ્રવાહમેં જો ક્ષણવર્તી
વ્યતિરેક હૈં સો પર્યાયેં હૈં’’ ઇસપ્રકાર અપના આત્મા ભી દ્રવ્ય -ગુણ -પર્યાયરૂપસે મનકે દ્વારા
જ્ઞાનમેં આતા હૈ . ઇસપ્રકાર ત્રૈકાલિક નિજ આત્માકો મનકે દ્વારા જ્ઞાનમેં લેકર — જૈસે
મોતિયોંકો ઔર સફે દીકો હારમેં હી અન્તર્ગત કરકે માત્ર હાર હી જાના જાતા હૈ, ઉસીપ્રકાર —
આત્મપર્યાયોંકો ઔર ચૈતન્ય -ગુણકો આત્મામેં હી અન્તર્ગર્ભિત કરકે કેવલ આત્માકો જાનને
પર પરિણામી -પરિણામ -પરિણતિકે ભેદકા વિકલ્પ નષ્ટ હો જાતા હૈ, ઇસલિયે જીવ નિષ્ક્રિય
ચિન્માત્ર ભાવકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ, ઔર ઉસસે દર્શનમોહ નિરાશ્રય હોતા હુઆ નષ્ટ હો જાતા હૈ .
યદિ ઐસા હૈ તો મૈંને મોહકી સેના પર વિજય પ્રાપ્ત કરનેકા ઉપાય પ્રાપ્ત કર લિયા હૈ,
— ઐસા કહા હૈ ..૮૦..
૧૩૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-