અથાનિષ્ટકાર્યકારણત્વમભિધાય ત્રિભૂમિકસ્યાપિ મોહસ્ય ક્ષયમાસૂત્રયતિ —
મોહેણ વ રાગેણ વ દોસેણ વ પરિણદસ્સ જીવસ્સ .
જાયદિ વિવિહો બંધો તમ્હા તે સંખવઇદવ્વા ..૮૪..
મોહેન વા રાગેણ વા દ્વેષેણ વા પરિણતસ્ય જીવસ્ય .
જાયતે વિવિધો બન્ધસ્તસ્માત્તે સંક્ષપયિતવ્યાઃ ..૮૪..
એવમસ્ય તત્ત્વાપ્રતિપત્તિનિમીલિતસ્ય, મોહેન વા રાગેણ વા દ્વેષેણ વા પરિણતસ્ય,
તૃણપટલાવચ્છન્નગર્તસંગતસ્ય કરેણુકુટ્ટનીગાત્રાસક્તસ્ય પ્રતિદ્વિરદદર્શનોદ્ધતપ્રવિધાવિતસ્ય ચ
સિન્ધુરસ્યેવ, ભવતિ નામ નાનાવિધો બન્ધઃ . તતોઽમી અનિષ્ટકાર્યકારિણો મુમુક્ષુણા
મોહરાગદ્વેષાઃ સમ્યગ્નિર્મૂલકાષં કષિત્વા ક્ષપણીયાઃ ..૮૪..
૧૪૪પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
અબ, તીનોં પ્રકારકે મોહકો અનિષ્ટ કાર્યકા કારણ કહકર ઉસકા (-તીન પ્રકારકે
મોહકા) ક્ષય કરનેકો સૂત્ર દ્વારા કહતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [મોહેન વા ] મોહરૂપ [રાગેણ વા ] રાગરૂપ [દ્વેષેણ વા ] અથવા
દ્વેષરૂપ [પરિણતસ્ય જીવસ્ય] પરિણમિત જીવકે [વિવિધઃ બંધઃ ] વિવિધ બંધ [જાયતે ] હોતા
હૈ; [તસ્માત્ ] ઇસલિયે [તે ] વે (મોહ -રાગ -દ્વેષ) [સંક્ષપયિતવ્યાઃ ] સમ્પૂર્ણતયા ક્ષય કરને
યોગ્ય હૈં ..૮૪..
ટીકા : — ઇસપ્રકાર તત્ત્વ -અપ્રતિપત્તિ (-વસ્તુસ્વરૂપકે અજ્ઞાન) સે બંદ હુએ, મોહ-
રૂપ -રાગરૂપ યા દ્વેષરૂપ પરિણમિત હોતે હુએ ઇસ જીવકો — ઘાસકે ઢેરસે ઢઁકે હુએ ખેકા સંગ
કરનેવાલે હાથીકી ભાઁતિ, હથિનીરૂપી કુટ્ટનીકે શરીરમેં આસક્ત હાથીકી ભાઁતિ ઔર વિરોધી
હાથીકો દેખકર, ઉત્તેજિત હોકર (ઉસકી ઓર) દૌડતે હુએ હાથીકી ભાઁતિ — વિવિધ પ્રકારકા
બંધ હોતા હૈ; ઇસલિયે મુમુક્ષુ જીવકો અનિષ્ટ કાર્ય કરનેવાલે ઇસ મોહ, રાગ ઔર દ્વેષકા યથાવત્
મોહેણ વ રાગેણ વ દોસેણ વ પરિણદસ્સ જીવસ્સ મોહરાગદ્વેષપરિણતસ્ય મોહાદિરહિતપરમાત્મસ્વરૂપ-
પરિણતિચ્યુતસ્ય બહિર્મુખજીવસ્ય જાયદિ વિવિહો બંધો શુદ્ધોપયોગલક્ષણો ભાવમોક્ષસ્તદ્બલેન જીવ-
પ્રદેશકર્મપ્રદેશાનામત્યન્તવિશ્લેષો દ્રવ્યમોક્ષઃ, ઇત્થંભૂતદ્રવ્યભાવમોક્ષાદ્વિલક્ષણઃ સર્વપ્રકારોપાદેયભૂતસ્વા-
ભાવિકસુખવિપરીતસ્ય નારકાદિદુઃખસ્ય કારણભૂતો વિવિધબન્ધો જાયતે . તમ્હા તે સંખવઇદવ્વા યતો
રે ! મોહરૂપ વા રાગરૂપ વા દ્વેષપરિણત જીવને
વિધવિધ થાયે બંધ, તેથી સર્વ તે ક્ષયયોગ્ય છે . ૮૪.