તત્ત્વતઃ સમસ્તમપિ વસ્તુજાતં પરિચ્છિન્દતઃ ક્ષીયત એવાતત્ત્વાભિનિવેશસંસ્કારકારી મોહો-
પચયઃ . અતો હિ મોહક્ષપણે પરમં શબ્દબ્રહ્મોપાસનં ભાવજ્ઞાનાવષ્ટમ્ભદૃઢીકૃતપરિણામેન
સમ્યગધીયમાનમુપાયાન્તરમ્ ..૮૬..
અથ કથં જૈનેન્દ્રે શબ્દબ્રહ્મણિ કિલાર્થાનાં વ્યવસ્થિતિરિતિ વિતર્કયતિ —
દવ્વાણિ ગુણા તેસિં પજ્જાયા અટ્ઠસણ્ણયા ભણિયા .
તેસુ ગુણપજ્જયાણં અપ્પા દવ્વ ત્તિ ઉવદેસો ..૮૭..
દ્રવ્યાણિ ગુણાસ્તેષાં પર્યાયા અર્થસંજ્ઞયા ભણિતાઃ .
તેષુ ગુણપર્યાયાણામાત્મા દ્રવ્યમિત્યુપદેશઃ ..૮૭..
૧તત્ત્વતઃ સમસ્ત વસ્તુમાત્રકો જાનને પર ૨અતત્ત્વઅભિનિવેશકે સંસ્કાર કરનેવાલા મોહોપચય
(મોહસમૂહ) અવશ્ય હી ક્ષયકો પ્રાપ્ત હોતા હૈ . ઇસલિયે મોહકા ક્ષય કરનેમેં, પરમ શબ્દબ્રહ્મકી
ઉપાસનાકા ભાવજ્ઞાનકે અવલમ્બન દ્વારા દૃઢ કિયે ગયે પરિણામસે સમ્યક્ પ્રકાર અભ્યાસ કરના
સો ઉપાયાન્તર હૈ . (જો પરિણામ ભાવજ્ઞાનકે અવલમ્બનસે દૃઢીકૃત હો ઐસે પરિણામસે દ્રવ્ય
શ્રુતકા અભ્યાસ કરના સો મોહક્ષય કરનેકે લિયે ઉપાયાન્તર હૈ) ..૮૬..
અબ, જિનેન્દ્રકે શબ્દ બ્રહ્મમેં અર્થોંકી વ્યવસ્થા (-પદાર્થોંકી સ્થિતિ) કિસ પ્રકાર હૈ
સો વિચાર કરતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [દ્રવ્યાણિ ] દ્રવ્ય, [ગુણાઃ] ગુણ [તેષાં પર્યાયાઃ ] ઔર ઉનકી પર્યાયેં
[અર્થસંજ્ઞયા ] ‘અર્થ’ નામસે [ભણિતાઃ ] કહી ગઈ હૈં . [તેષુ ] ઉનમેં, [ગુણપર્યાયાણામ્ આત્મા
દ્રવ્યમ્ ] ગુણ -પર્યાયોંકા આત્મા દ્રવ્ય હૈ (ગુણ ઔર પર્યાયોંકા સ્વરૂપ -સત્ત્વ દ્રવ્ય હી હૈ, વે
ભિન્ન વસ્તુ નહીં હૈં) [ ઇતિ ઉપદેશઃ ] ઇસપ્રકાર (જિનેન્દ્રકા) ઉપદેશ હૈ ..૮૭..
૧૪૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
પ્રમાણૈર્બુધ્યમાનસ્ય જાનતો જીવસ્ય નિયમાન્નિશ્ચયાત્ . કિં ફલં ભવતિ . ખીયદિ મોહોવચયો
દુરભિનિવેશસંસ્કારકારી મોહોપચયઃ ક્ષીયતે પ્રલીયતે ક્ષયં યાતિ . તમ્હા સત્થં સમધિદવ્વં તસ્માચ્છાસ્ત્રં
સમ્યગધ્યેતવ્યં પઠનીયમિતિ . તદ્યથા – વીતરાગસર્વજ્ઞપ્રણીતશાસ્ત્રાત્ ‘એગો મે સસ્સદો અપ્પા’ ઇત્યાદિ
પરમાત્મોપદેશકશ્રુતજ્ઞાનેન તાવદાત્માનં જાનીતે કશ્ચિદ્ભવ્યઃ, તદનન્તરં વિશિષ્ટાભ્યાસવશેન
પરમસમાધિકાલે રાગાદિવિકલ્પરહિતમાનસપ્રત્યક્ષેણ ચ તમેવાત્માનં પરિચ્છિનત્તિ, તથૈવાનુમાનેન વા .
૧. તત્ત્વતઃ = યથાર્થ સ્વરૂપસે . ૨. અતત્ત્વ – અભિનિવેશ = યથાર્થ વસ્તુસ્વરૂપસે વિપરીત અભિપ્રાય .
દ્રવ્યો, ગુણો ને પર્યયો સૌ ‘અર્થ’ સંજ્ઞાથી કહ્યાં;
ગુણ -પર્યયોનો આતમા છે દ્રવ્ય જિન – ઉપદેશમાં. ૮૭.