ય એવ સ્વકીયેન ચૈતન્યાત્મકેન દ્રવ્યત્વેનાભિસંબદ્ધમાત્માનં પરં ચ પરકીયેન યથોચિતેન
દ્રવ્યત્વેનાભિસંબદ્ધમેવ નિશ્ચયતઃ પરિચ્છિનત્તિ, સ એવ સમ્યગવાપ્તસ્વપરવિવેકઃ સકલં મોહં
ક્ષપયતિ . અતઃ સ્વપરવિવેકાય પ્રયતોઽસ્મિ ..૮૯..
અથ સર્વથા સ્વપરવિવેકસિદ્ધિરાગમતો વિધાતવ્યેત્યુપસંહરતિ —
તમ્હા જિણમગ્ગાદો ગુણેહિં આદં પરં ચ દવ્વેસુ .
અભિગચ્છદુ ણિમ્મોહં ઇચ્છદિ જદિ અપ્પણો અપ્પા ..૯૦..
તસ્માજ્જિનમાર્ગાદ્ગુણૈરાત્માનં પરં ચ દ્રવ્યેષુ .
અભિગચ્છતુ નિર્મોહમિચ્છતિ યદ્યાત્મન આત્મા ..૯૦..
માત્માનં જાનાતિ યદિ . કથંભૂતમ્ . સ્વકીયશુદ્ધચૈતન્યદ્રવ્યત્વેનાભિસંબદ્ધં, ન કેવલમાત્માનમ્, પરં ચ
યથોચિતચેતનાચેતનપરકીયદ્રવ્યત્વેનાભિસંબદ્ધમ્ . કસ્માત્ . ણિચ્છયદો નિશ્ચયતઃ નિશ્ચયનયાનુકૂલં
ટીકા : — જો નિશ્ચયસે અપનેકો સ્વકીય (અપને) ચૈતન્યાત્મક દ્રવ્યત્વસે સંબદ્ધ
(-સંયુક્ત) ઔર પરકો પરકીય (દૂસરેકે) ૧યથોચિત દ્રવ્યત્વસે સંબદ્ધ જાનતા હૈ, વહી
(જીવ), જિસને કિ સમ્યક્ત્વરૂપસે સ્વ -પરકે વિવેકકો પ્રાપ્ત કિયા હૈ, સમ્પૂર્ણ મોહકા ક્ષય
કરતા હૈ . ઇસલિયે મૈં સ્વ -પરકે વિવેકકે લિયે પ્રયત્નશીલ હૂઁ ..૮૯..
અબ, સબ પ્રકારસે સ્વપરકે વિવેકકી સિદ્ધિ આગમસે કરને યોગ્ય હૈ, ઐસા ઉપસંહાર
કરતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [તસ્માત્ ] ઇસલિયે (સ્વ -પરકે વિવેકસે મોહકા ક્ષય કિયા જા
સકતા હૈ ઇસલિયે) [યદિ ] યદિ [આત્મા ] આત્મા [આત્મનઃ ] અપની [નિર્મોહં ] નિર્મોહતા
[ઇચ્છતિ ] ચાહતા હો તો [જિનમાર્ગાત્ ] જિનમાર્ગસે [ગુણૈઃ ] ગુણોંકે દ્વારા [દ્રવ્યેષુ ] દ્રવ્યોંમેં
[ આત્માનં પરં ચ ] સ્વ ઔર પરકો [અભિગચ્છતુ ] જાનો (અર્થાત્ જિનાગમકે દ્વારા વિશેષ
ગુણોંસે ઐસા વિવેક કરો કિ – અનન્ત દ્રવ્યોંમેંસે યહ સ્વ હૈ ઔર યહ પર હૈ) ..૯૦..
૧. યથોચિત = યથાયોગ્ય – ચેતન યા અચેતન (પુદ્ગલાદિ દ્રવ્ય પરકીય અચેતન દ્રવ્યત્વસે ઔર અન્ય આત્મા
પરકીય ચેતન દ્રવ્યત્વસે સંયુક્ત હૈં).
તેથી યદિ જીવ ઇચ્છતો નિર્મોહતા નિજ આત્મને,
જિનમાર્ગથી દ્રવ્યો મહીં જાણો સ્વ -પરને ગુણ વડે. ૯૦.
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા ]
જ્ઞાનતત્ત્વ -પ્રજ્ઞાપન
૧૫૩
પ્ર. ૨૦