જો ણિહદમોહદિટ્ઠી આગમકુસલો વિરાગચરિયમ્હિ .
અબ્ભુટ્ઠિદો મહપ્પા ધમ્મો ત્તિ વિસેસિદો સમણો ..૯૨..
યો નિહતમોહદૃષ્ટિરાગમકુશલો વિરાગચરિતે .
અભ્યુત્થિતો મહાત્મા ધર્મ ઇતિ વિશેષિતઃ શ્રમણઃ ..૯૨..
યદયં સ્વયમાત્મા ધર્મો ભવતિ સ ખલુ મનોરથ એવ . તસ્ય ત્વેકા બહિર્મોહદ્રષ્ટિરેવ
વિહન્ત્રી . સા ચાગમકૌશલેનાત્મજ્ઞાનેન ચ નિહતા, નાત્ર મમ પુનર્ભાવમાપત્સ્યતે . તતો
વીતરાગચારિત્રસૂત્રિતાવતારો મમાયમાત્મા સ્વયં ધર્મો ભૂત્વા નિરસ્તસમસ્તપ્રત્યૂહતયા નિત્યમેવ
પરિણતત્વાત્ પરમવીતરાગચારિત્રે સમ્યગભ્યુત્થિતઃ ઉદ્યતઃ . પુનરપિ કથંભૂતઃ . મહપ્પા મોક્ષલક્ષણ-
મહાર્થસાધકત્વેન મહાત્મા ધમ્મો ત્તિ વિસેસિદો સમણો જીવિતમરણલાભાલાભાદિસમતાભાવનાપરિણતાત્મા
સ શ્રમણ એવાભેદનયેન ધર્મ ઇતિ વિશેષિતો મોહક્ષોભવિહીનાત્મપરિણામરૂપો નિશ્ચયધર્મો ભણિત
ઇત્યર્થઃ ..૯૨.. અથૈવંભૂતનિશ્ચયરત્નત્રયપરિણતમહાતપોધનસ્ય યોઽસૌ ભક્તિં કરોતિ તસ્ય
ફલં દર્શયતિ —
જો તં દિટ્ઠા તુટ્ઠો અબ્ભુટ્ઠિત્તા કરેદિ સક્કારં .
વંદણણમંસણાદિહિં તત્તો સો ધમ્મમાદિયદિ ..“૮..
જો તં દિટ્ઠા તુટ્ઠો યો ભવ્યવરપુણ્ડરીકો નિરુપરાગશુદ્ધાત્મોપલમ્ભલક્ષણનિશ્ચયધર્મપરિણતં
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા ]
જ્ઞાનતત્ત્વ -પ્રજ્ઞાપન
૧૫૯
અન્વયાર્થ : — [યઃ આગમકુશલઃ ] જો આગમમેં કુશલ હૈં, [નિહતમોહદૃષ્ટિઃ ]
જિસકી મોહદૃષ્ટિ હત હો ગઈ હૈ ઔર [વિરાગચરિતે અભ્યુત્થિતઃ ] જો વીતરાગચારિત્રમેં
આરૂઢ હૈ, [મહાત્મા શ્રમણઃ ] ઉસ મહાત્મા શ્રમણકો [ધર્મઃ ઇતિ વિશેષિતઃ ] (શાસ્ત્રમેં) ‘ધર્મ’
કહા હૈં ..૯૨..
ટીકા : — યહ આત્મા સ્વયં ધર્મ હો, યહ વાસ્તવમેં મનોરથ હૈ . ઉસમેં વિઘ્ન
ડાલનેવાલી એક ૧બહિર્મોહદૃષ્ટિ હી હૈ . ઔર વહ (બહિર્મોહદૃષ્ટિ) તો ૨આગમકૌશલ્ય તથા
આત્મજ્ઞાનસે નષ્ટ હો જાનેકે કારણ અબ મુઝમેં પુનઃ ઉત્પન્ન નહીં હોગી . ઇસલિયે
વીતરાગચારિત્રરૂપસે પ્રગટતાકો પ્રાપ્ત (-વીતરાગચારિત્રરૂપ પર્યાયમેં પરિણત) મેરા યહ આત્મા
૧. બહિર્મોહદૃષ્ટિ = બહિર્મુખ ઐસી મોહદૃષ્ટિ . (આત્માકો ધર્મરૂપ હોનેમેં વિઘ્ન ડાલનેવાલી એક બહિર્મોહદૃષ્ટિ
હી હૈ .) ૨. આગમકૌશલ્ય = આગમમેં કુશલતા – પ્રવીણતા .
આગમ વિષે કૌશલ્ય છે ને મોહદૃષ્ટિ વિનષ્ટ છે
વીતરાગ – ચરિતારૂઢ છે, તે મુનિ -મહાત્મા ‘ધર્મ’ છે. ૯૨.