દ્રવ્યનામ્નાભિનિર્વર્ત્યમાનો દ્રવ્યમય એવ . યથૈવ ચ પટેઽવસ્થાયી વિસ્તારસામાન્ય-
સમુદાયોઽભિધાવન્નાયતસામાન્યસમુદાયો વા ગુણૈરભિનિર્વર્ત્યમાનો ગુણેભ્યઃ પૃથગનુપલમ્ભાદ્
ગુણાત્મક એવ, તથૈવ ચ પદાર્થેષ્વવસ્થાયી વિસ્તારસામાન્યસમુદાયોઽભિધાવન્નાયત-
સામાન્યસમુદાયો વા દ્રવ્યનામા ગુણૈરભિનિર્વર્ત્યમાનો ગુણેભ્યઃ પૃથગનુપલમ્ભાદ્ ગુણાત્મક એવ .
યથૈવ ચાનેકપટાત્મકો દ્વિપટિકા ત્રિપટિકેતિ સમાનજાતીયો દ્રવ્યપર્યાયઃ, તથૈવ
ચાનેકપુદ્ગલાત્મકો દ્વયણુકસ્ત્ર્યણુક ઇતિ સમાનજાતીયો દ્રવ્યપર્યાયઃ . યથૈવ
ચાનેકકૌશેયકકાર્પાસમયપટાત્મકો દ્વિપટિકા ત્રિપટિકેત્યસમાનજાતીયો દ્રવ્યપર્યાયઃ, તથૈવ
ચાનેકજીવપુદ્ગલાત્મકો દેવો મનુષ્ય ઇત્યસમાનજાતીયો દ્રવ્યપર્યાયઃ . યથૈવ ચ ક્વચિત્પટે
સ્થૂલાત્મીયાગુરુલઘુગુણદ્વારેણ કાલક્રમપ્રવૃત્તેન નાનાવિધેન પરિણમનાન્નાનાત્વ-
પ્રતિપત્તિર્ગુણાત્મકઃ સ્વભાવપર્યાયઃ, તથૈવ ચ સમસ્તેષ્વપિ દ્રવ્યેષુ સૂક્ષ્માત્મીયાત્મીયાગુરુ-
તમ્હા તસ્સ ણમાઇં કિચ્ચા ણિચ્ચં પિ તમ્મણો હોજ્જ .
વોચ્છામિ સંગહાદો પરમટ્ઠવિણિચ્છયાધિગમં ..✽૧૦..
તમ્હા તસ્સ ણમાઇં કિચ્ચા યસ્માત્સમ્યક્ત્વં વિના શ્રમણો ન ભવતિ તસ્માત્કારણાત્તસ્ય
સમ્યક્ચારિત્રયુક્તસ્ય પૂર્વોક્તતપોધનસ્ય નમસ્યાં નમસ્ક્રિયાં નમસ્કારં કૃત્વા ણિચ્ચં પિ તમ્મણો હોજ્જ
નિત્યમપિ તદ્ગતમના ભૂત્વા વોચ્છામિ વક્ષ્યામ્યહં કર્તા સંગહાદો સંગ્રહાત્સંક્ષેપાત્ સકાશાત્ . કિમ્ . પરમટ્ઠ-
૧. દ્વિપટિક = દો થાનોંકો જોડકર (સીંકર) બનાયા ગયા એક વસ્ત્ર [યદિ દોનોં થાન એક હી જાતિકે
હોં તો સમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય કહલાતા હૈ, ઔર યદિ દો થાન ભિન્ન જાતિકે હોં (જૈસે એક રેશમી દૂસરા
સૂતી) તો અસમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય કહલાતા હૈ . ]
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા ]
જ્ઞેયતત્ત્વ -પ્રજ્ઞાપન
૧૬૫
પૃથક્ અપ્રાપ્ત હોનેસે ગુણાત્મક હી હૈ, ઉસીપ્રકાર પદાર્થોંમેં, અવસ્થાયી વિસ્તારસામાન્યસમુદાય
યા દૌડતા હુઆ આયતસામાન્યસમુદાય — જિસકા નામ ‘દ્રવ્ય’ હૈ વહ — ગુણોંસે રચિત હોતા
હુઆ ગુણોંસે પૃથક્ અપ્રાપ્ત હોનેસે ગુણાત્મક હી હૈ . ઔર જૈસે અનેકપટાત્મક (-એકસે
અધિક વસ્ત્રોંસે નિર્મિત) ૧દ્વિપટિક, ત્રિપટિક ઐસે સમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય હૈ, ઉસીપ્રકાર
અનેક પુદ્ગલાત્મક દ્વિ -અણુક, ત્રિ -અણુક ઐસી સમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય હૈ; ઔર જૈસે
અનેક રેશમી ઔર સૂતી પટોંકે બને હુએ દ્વિપટિક, ત્રિપટિક ઐસી અસમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય
હૈ, ઉસીપ્રકાર અનેક જીવપુદ્ગલાત્મક દેવ, મનુષ્ય ઐસી અસમાનજાતીય દ્રવ્યપર્યાય હૈ . ઔર
જૈસે કભી પટમેં અપને સ્થૂલ અગુરુલઘુગુણ દ્વારા કાલક્રમસે પ્રવર્તમાન અનેક પ્રકારરૂપસે
પરિણમિત હોનેકે કારણ અનેકત્વકી પ્રતિપત્તિ ગુણાત્મક સ્વભાવપર્યાય હૈ, ઉસીપ્રકાર સમસ્ત
દ્રવ્યોંમેં અપને -અપને સૂક્ષ્મ અગુરુલઘુગુણ દ્વારા પ્રતિસમય પ્રગટ હોનેવાલી ષટ્સ્થાનપતિત
હાનિવૃદ્ધિરૂપ અનેકત્વકી અનુભૂતિ વહ ગુણાત્મક સ્વભાવપર્યાય હૈ; ઔર જૈસે પટમેં,