ઉત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યાણિ હિ પર્યાયાનાલમ્બન્તે, તે પુનઃ પર્યાયા દ્રવ્યમાલમ્બન્તે . તતઃ સમસ્તમપ્યેતદેકમેવ દ્રવ્યં, ન પુનર્દ્રવ્યાન્તરમ્ . દ્રવ્યં હિ તાવત્પર્યાયૈરાલમ્બ્યતે, સમુદાયિનઃ સમુદાયાત્મકત્વાત્; પાદપવત્ . યથા હિ સમુદાયી પાદપઃ સ્કન્ધમૂલશાખાસમુદાયાત્મકઃ મિત્યર્થંઃ ..૧૦૦.. અથોત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યાણિ દ્રવ્યેણ સહ પરસ્પરાધારાધેયભાવત્વાદન્વયદ્રવ્યાર્થિકનયેન દ્રવ્યમેવ ભવતીત્યુપદિશતિ — ઉપ્પાદટ્ઠિદિભંગા વિશુદ્ધજ્ઞાનદર્શનસ્વભાવાત્મતત્ત્વનિર્વિકારસ્વસંવેદનજ્ઞાન- રૂપેણોત્પાદસ્તસ્મિન્નેવ ક્ષણે સ્વસંવેદનજ્ઞાનવિલક્ષણાજ્ઞાનપર્યાયરૂપેણ ભઙ્ગ, તદુભયાધારાત્મદ્રવ્યત્વા- વસ્થારૂપેણ સ્થિતિરિત્યુક્તલક્ષણાસ્ત્રયો ભઙ્ગાઃ કર્તારઃ . વિજ્જંતે વિદ્યન્તે તિષ્ઠન્તિ . કેષુ . પજ્જએસુ
અબ, ઉત્પાદાદિકા દ્રવ્યસે અર્થાન્તરત્વકો નષ્ટ કરતે હૈં; (અર્થાત્ યહ સિદ્ધ કરતે હૈં કિ ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય દ્રવ્યસે પૃથક્ પદાર્થ નહીં હૈં) : —
અન્વયાર્થ : — [ઉત્પાદસ્થિતિભઙ્ગાઃ ] ઉત્પાદ, ધ્રૌવ્ય ઔર વ્યય [પર્યાયેષુ ] પર્યાયોંમેં [વિદ્યન્તે ] વર્તતે હૈં; [પર્યાયાઃ ] પર્યાયેં [નિયતં ] નિયમસે [દ્રવ્યે હિ સન્તિ ] દ્રવ્યમેં હોતી હૈં, [તસ્માત્ ] ઇસલિયે [સર્વં ] વહ સબ [દ્રવ્યં ભવતિ ] દ્રવ્ય હૈ ..૧૦૧..
ટીકા : — ઉત્પાદ, વ્યય ઔર ધ્રૌવ્ય વાસ્તવમેં પર્યાયોં કા આલમ્બન કરતે હૈં, ઔર વે પર્યાયેં દ્રવ્યકા આલમ્બન કરતી હૈં, (અર્થાત્ ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય પર્યાયોંકે આશ્રયસે હૈં ઔર પર્યાયેં દ્રવ્યકે આશ્રયસે હૈં); ઇસલિયે યહ સબ એક હી દ્રવ્ય હૈ, દ્રવ્યાન્તર નહીં .
પ્રથમ તો દ્રવ્ય પર્યાયોંકે દ્વારા આલમ્બિત હૈ (અર્થાત્ પર્યાયેં દ્રવ્યાશ્રિત હૈં), ક્યોંકિ
ને પર્યયો દ્રવ્યે નિયમથી, સર્વ તેથી દ્રવ્ય છે. ૧૦૧.
૧સમુદાયી સમુદાયસ્વરૂપ હોતા હૈ; વૃક્ષકી ભાઁતિ . જૈસે સમુદાયી વૃક્ષ સ્કંધ, મૂલ ઔર
૧. સમુદાયી = સમુદાયવાન સમુદાય (સમૂહ) કા બના હુઆ . (દ્રવ્ય સમુદાયી હૈ ક્યોંકિ પર્યાયોંકે સમુદાયસ્વરૂપ હૈ .)