તયૈકમેવ વસ્તુ, ન વસ્ત્વન્તરં, તથા દ્રવ્યં સ્વયમેવ પૂર્વાવસ્થાવસ્થિતગુણાદુત્તરાવસ્થાવસ્થિત-
ગુણં પરિણમત્પૂર્વોત્તરાવસ્થાવસ્થિતગુણાભ્યાં તાભ્યામનુભૂતાત્મસત્તાકં પૂર્વોત્તરાવસ્થાવસ્થિત-
ગુણાભ્યાં સમમવિશિષ્ટસત્તાકતયૈકમેવ દ્રવ્યં, ન દ્રવ્યાન્તરમ્ . યથૈવ ચોત્પદ્યમાનં પાણ્ડુભાવેન
વ્યયમાનં હરિતભાવેનાવતિષ્ઠમાનં સહકારફલત્વેનોત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યાણ્યેકવસ્તુપર્યાયદ્વારેણ
સહકારફલં, તથૈવોત્પદ્યમાનમુત્તરાવસ્થાવસ્થિતગુણેન વ્યયમાનં પૂર્વાવસ્થાવસ્થિતગુણેનાવતિષ્ઠમાનં
દ્રવ્યત્વગુણેનોત્પાદવ્યયધ્રૌવ્યાણ્યેકદ્રવ્યપર્યાયદ્વારેણ દ્રવ્યં ભવતિ ..૧૦૪..
ગુણાત્ કેવલજ્ઞાનોત્પત્તિબીજભૂતાત્સકાશાત્સકલવિમલકેવલજ્ઞાનગુણાન્તરમ્ . કથંભૂતં સત્પરિણમતિ .
સદવિસિટ્ઠં સ્વકીયસ્વરૂપત્વાચ્ચિદ્રૂપાસ્તિત્વાદવિશિષ્ટમભિન્નમ્ . તમ્હા ગુણપજ્જાયા ભણિયા પુણ દવ્વમેવ ત્તિ
તસ્માત્ કારણાન્ન કેવલં પૂર્વસૂત્રોદિતાઃ દ્રવ્યપર્યાયાઃ દ્રવ્યં ભવન્તિ, ગુણરૂપપર્યાયા ગુણપર્યાયા ભણ્યન્તે
તેઽપિ દ્રવ્યમેવ ભવન્તિ . અથવા સંસારિજીવદ્રવ્યં મતિસ્મૃત્યાદિવિભાવગુણં ત્યક્ત્વા શ્રુતજ્ઞાનાદિ-
કહાનજૈનશાસ્ત્રમાલા ]
જ્ઞેયતત્ત્વ -પ્રજ્ઞાપન
૨૦૧
પ્ર. ૨૬
સત્તાવાલા હોનેસે એક હી વસ્તુ હૈ, અન્ય વસ્તુ નહીં; ઇસીપ્રકાર દ્રવ્ય સ્વયં હી ૧પૂર્વ
અવસ્થામેં અવસ્થિત ગુણમેંસે ઉત્તર અવસ્થામેં અવસ્થિત ગુણરૂપ પરિણમિત હોતા હુઆ, પૂર્વ
ઔર ઉત્તર અવસ્થામેં અવસ્થિત ઉન ગુણોંકે દ્વારા અપની સત્તાકા અનુભવ કરતા હૈ,
ઇસલિયે પૂર્વ ઔર ઉત્તર અવસ્થામેં અવસ્થિત ગુણોંકે સાથ અવશિષ્ટ સત્તાવાલા હોનેસે એક
હી દ્રવ્ય હૈ, દ્રવ્યાન્તર નહીં .
(આમકે દૃષ્ટાન્તકી ભાઁતિ, દ્રવ્ય સ્વયં હી ગુણકી પૂર્વ પર્યાયમેંસે ઉત્તરપર્યાયરૂપ
પરિણમિત હોતા હુઆ, પૂર્વ ઔર ઉત્તર ગુણપર્યાયોંકે દ્વારા અપને અસ્તિત્વકા અનુભવ કરતા
હૈ, ઇસલિયે પૂર્વ ઔર ઉત્તર ગુણપર્યાયોંકે સાથ અભિન્ન અસ્તિત્વ હોનેસે એક હી દ્રવ્ય હૈ
દ્રવ્યાન્તર નહીં; અર્થાત્ વે વે ગુણપર્યાયેં ઔર દ્રવ્ય એક હી દ્રવ્યરૂપ હૈં, ભિન્ન -ભિન્ન દ્રવ્ય
નહીં હૈં .)
ઔર, જૈસે પીતભાવસે ઉત્પન્ન હોતા હરિતભાવસે નષ્ટ હોતા ઔર આમ્રફલરૂપસે સ્થિર
રહતા હોનેસે આમ્રફલ એક વસ્તુકી પર્યાયોં દ્વારા ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય હૈ, ઉસીપ્રકાર ઉત્તર
અવસ્થામેં અવસ્થિત ગુણસે ઉત્પન્ન, પૂર્વ અવસ્થામેં અવસ્થિત ગુણસે નષ્ટ ઔર દ્રવ્યત્વ ગુણસે
સ્થિર હોનેસે, દ્રવ્ય એકદ્રવ્યપર્યાયકે દ્વારા ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય હૈ .
ભાવાર્થ : — ઇસસે પૂર્વકી ગાથામેં દ્રવ્યપર્યાયકે દ્વારા (અનેક દ્રવ્યપર્યાયોંકે દ્વારા)
દ્રવ્યકે ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય બતાયે ગયે થે . ઇસ ગાથામેં ગુણપર્યાયકે દ્વારા (એક-
દ્રવ્યપર્યાયકે દ્વારા) દ્રવ્યકે ઉત્પાદ -વ્યય -ધ્રૌવ્ય બતાયે ગયે હૈં ..૧૦૪..
૧. પૂર્વ અવસ્થામેં અવાસ્થિત ગુણ = પહલેકી અવસ્થામેં રહા હુઆ ગુણ; ગુણકી પૂર્વ પર્યાય; પૂર્વ ગુણપર્યાય.