અથ પૃથક્ત્વાન્યત્વલક્ષણમુન્મુદ્રયતિ —
પવિભત્તપદેસત્તં પુધત્તમિદિ સાસણં હિ વીરસ્સ .
અણ્ણત્તમતબ્ભાવો ણ તબ્ભવં હોદિ કધમેગં ..૧૦૬..
પ્રવિભક્તપ્રદેશત્વં પૃથક્ત્વમિતિ શાસનં હિ વીરસ્ય .
અન્યત્વમતદ્ભાવો ન તદ્ભવત્ ભવતિ કથમેકમ્ ..૧૦૬..
પ્રવિભક્તપ્રદેશત્વં હિ પૃથક્ત્વસ્ય લક્ષણમ્ . તત્તુ સત્તાદ્રવ્યયોર્ન સંભાવ્યતે, ગુણગુણિનોઃ
પ્રવિભક્તપ્રદેશત્વાભાવાત્, શુક્લોત્તરીયવત્ . તથા હિ — યથા ય એવ શુક્લસ્ય ગુણસ્ય પ્રદેશાસ્ત
ખપુષ્પવદવિદ્યમાનદ્રવ્યેણ સહ કથં સત્તા સમવાયં કરોતિ, કરોતીતિ ચેત્તર્હિ ખપુષ્પેણાપિ સહ સત્તા કર્તૃ
સમવાયં કરોતુ, ન ચ તથા . તમ્હા દવ્વં સયં સત્તા તસ્માદભેદનયેન શુદ્ધચૈતન્યસ્વરૂપસત્તૈવ પરમાત્મદ્રવ્યં
ભવતીતિ . યથેદં પરમાત્મદ્રવ્યેણ સહ શુદ્ધચેતનાસત્તાયા અભેદવ્યાખ્યાનં કૃતં તથા સર્વેષાં
ચેતનાચેતનદ્રવ્યાણાં સ્વકીયસ્વકીયસત્તયા સહાભેદવ્યાખ્યાનં કર્તવ્યમિત્યભિપ્રાયઃ ..૧૦૫..
અથ પૃથક્ત્વલક્ષણં કિમન્યત્વલક્ષણં ચ કિમિતિ પૃષ્ટે પ્રત્યુત્તરં દદાતિ — પવિભત્તપદેસત્તં
પુધત્તં પૃથક્ત્વં ભવતિ પૃથક્ત્વાભિધાનો ભેદો ભવતિ . કિંવિશિષ્ટમ્ . પ્રકર્ષેણ વિભક્તપ્રદેશત્વં
ભિન્નપ્રદેશત્વમ્ . કિંવત્ . દણ્ડદણ્ડિવત્ . ઇત્થંભૂતં પૃથક્ત્વં શુદ્ધાત્મદ્રવ્યશુદ્ધસત્તાગુણયોર્ન ઘટતે .
૨૦૪પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
અબ, પૃથક્ત્વકા ઔર અન્યત્વકા લક્ષણ સ્પષ્ટ કરતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [પ્રવિભક્તપ્રદેશત્વં ] વિભક્તપ્રદેશત્વ વહ [પૃથક્ત્વં ] પૃથક્ત્વ હૈ,
[ઇતિ હિ ] ઐસા [વીરસ્ય શાસનં ] વીરકા ઉપદેશ હૈ . [અતદ્ભાવઃ ] અતદ્ભાવ (ઉસરૂપ ન
હોના) વહ [અન્યત્વ ] અન્યત્વ હૈ . [ન તત્ ભવત્ ] જો ઉસરૂપ ન હો [કથં એકમ્ ભવતિ ]
વહ એક કૈસે હો સકતા હૈ ? (કથંચિત્ સત્તા દ્રવ્યરૂપ નહીં હૈ ઔર દ્રવ્ય સત્તારૂપ નહીં હૈ,
ઇસલિયે વે એક નહીં હૈં .)..૧૦૬..
ટીકા : — વિભક્ત પ્રદેશત્વ (ભિન્ન પ્રદેશત્વ) પૃથક્ત્વકા લક્ષણ હૈ . વહ તો સત્તા
ઔર દ્રવ્યમેં સમ્ભવ નહીં હૈ, ક્યોંકિ ગુણ ઔર ગુણીમેં વિભક્તપ્રદેશત્વકા અભાવ હોતા હૈ —
શુક્લત્વ ઔર વસ્ત્રકી ભાઁતિ . વહ ઇસપ્રકાર હૈ કિ જૈસે – જો શુક્લત્વકે – ગુણકે – પ્રદેશ હૈં વે
જિન વીરનો ઉપદેશ એમ — પૃથક્ત્વ ભિન્નપ્રદેશતા,
અન્યત્વ જાણ અતત્પણું; નહિ તે - પણે તે એક ક્યાં ? ૧૦૬.