નિષ્પાદિકા અન્વયશક્તીઃ સંક્રામતો દ્રવ્યસ્યાસદ્ભાવનિબદ્ધ એવ પ્રાદુર્ભાવઃ, હેમવદેવ . તથા
હિ — યદાંગદાદિપર્યાયા એવાભિધીયન્તે, ન હેમ, તદાંગદાદિપર્યાયસમાનજીવિતાભિઃ
ક્રમપ્રવૃત્તાભિરંગદાદિપર્યાયનિષ્પાદિકાભિર્વ્યતિરેકવ્યક્તિભિસ્તાભિસ્તાભિર્હેમસમાનજીવિતા
યૌગપદ્યપ્રવૃત્તા હેમનિષ્પાદિકા અન્વયશક્તિઃ સંક્રામતો હેમ્નોઽસદ્ભાવનિબદ્ધ એવ પ્રાદુર્ભાવઃ .
અથ પર્યાયાભિધેયતાયામપ્યસદુત્પત્તૌ પર્યાયનિષ્પાદિકાસ્તાસ્તા વ્યતિરેકવ્યક્તયો યૌગપદ્યપ્રવૃત્તિ-
માસાદ્યાન્વયશક્તિત્વમાપન્નાઃ પર્યાયાન્ દ્રવીકુર્યુઃ, તથાંગદાદિપર્યાયનિષ્પાદિકાભિસ્તાભિ-
સ્તાભિર્વ્યતિરેકવ્યક્તિભિર્યૌગપદ્યપ્રવૃત્તિમાસાદ્યાન્વયશક્તિત્વમાપન્નાભિરંગદાદિપર્યાયા અપિ હેમી-
ક્રિયેરન્ . દ્રવ્યાભિધેયતાયામપિ સદુત્પત્તૌ દ્રવ્યનિષ્પાદિકા અન્વયશક્તયઃ ક્રમપ્રવૃત્તિમાસાદ્ય
તત્તદ્વયતિરેકવ્યક્તિત્વમાપન્ના દ્રવ્યં પર્યાયીકુર્યુઃ, તથા હેમનિષ્પાદિકાભિરન્વયશક્તિભિઃ
નાનન્તસુખામૃતતૃપ્તો જાતઃ, ન ચાન્ય ઇતિ, તદા સદ્ભાવનિબદ્ધ એવોત્પાદઃ . કસ્માદિતિ ચેત્ .
પુરુષત્વેનાવિનષ્ટત્વાત્ . યદા તુ પર્યાયનયવિવક્ષા ક્રિયતે પૂર્વં સરાગાવસ્થાયાઃ સકાશાદન્યોઽયં
ભરતસગરરામપાણ્ડવાદિકેવલિપુરુષાણાં સંબન્ધી નિરુપરાગપરમાત્મપર્યાયઃ સ એવ ન ભવતિ, તદા
૨૧૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-
દ્રવ્યકો ૧અસદ્ભાવસંબદ્ધ હી ઉત્પાદ હૈ; સુવર્ણકી હી ભાઁતિ . વહ ઇસપ્રકાર જબ બાજૂબંધાદિ
પર્યાયેં હી કહી જાતી હૈં — સુવર્ણ નહીં, તબ બાજૂબંધ ઇત્યાદિ પર્યાય જિતની ટિકનેવાલી, ક્રમશઃ
પ્રવર્તમાન, બાજૂબંધ ઇત્યાદિ પર્યાયોંકી ઉત્પાદક ઉન -ઉન વ્યતિરેક -વ્યક્તિયોંકે દ્વારા, સુવર્ણ
જિતની ટિકનેવાલી, યુગપત્ પ્રવર્તમાન, સુવર્ણકી ઉત્પાદક અન્વયશક્તિયોંકો પ્રાપ્ત સુવર્ણકે
અસદ્ભાવયુક્ત હી ઉત્પાદ હૈ .
અબ, પર્યાયોંકી અભિધેયતા (કથની) કે સમય ભી, અસત્ -ઉત્પાદમેં પર્યાયોંકો ઉત્પન્ન
કરનેવાલી વે -વે વ્યતિરેકવ્યક્તિયાઁ યુગપત્ પ્રવૃત્તિ પ્રાપ્ત કરકે અન્વયશક્તિપનેકો પ્રાપ્ત હોતી હુઈ
પર્યાયોંકો દ્રવ્ય કરતા હૈ (-પર્યાયોંકી વિવક્ષાકે સમય ભી વ્યતિરેકવ્યક્તિયાઁ અન્વયશક્તિરૂપ
બનતી હુઈ પર્યાયોંકો દ્રવ્યરૂપ કરતી હૈં ); જૈસે બાજૂબંધ આદિ પર્યાયોંકો ઉત્પન્ન કરનેવાલી વે-
વે વ્યતિરેકવ્યક્તિયાઁ યુગપત્ પ્રવૃત્તિ પ્રાપ્ત કરકે અન્વયશક્તિપનેકો પ્રાપ્ત કરતી હુઈ બાજુબંધ
ઇત્યાદિ પર્યાયોંકો સુવર્ણ કરતા હૈ તદ્નુસાર . દ્રવ્યકી અભિધેયતાકે સમય ભી, સત્ -ઉત્પાદમેં
દ્રવ્યકી ઉત્પાદક અન્વયશક્તિયાઁ ક્રમપ્રવૃત્તિકો પ્રાપ્ત કરકે ઉસ -ઉસ વ્યતિરેકવ્યક્તિત્વકો પ્રાપ્ત
હોતી હુઈ, દ્રવ્યકો પર્યાયેં (-પર્યાયરૂપ) કરતી હૈં; જૈસે સુવર્ણકી ઉત્પાદક અન્વયશક્તિયાઁ
૧. અસદ્ભાવસંબંદ્ધ = અનસ્તિત્વકે સાથ સંબંધવાલા — સંકલિત . [પર્યાયોંકી વિવક્ષાકે સમય
વ્યતિરેકવ્યક્તિયોંકો મુખ્ય ઔર અન્વયશક્તિયોંકો ગૌણ કિયા જાતા હૈ, ઇસલિયે દ્રવ્યકે અસદ્ભાવસંબદ્ધ
ઉત્પાદ (અસત્ -ઉત્પાદ, અવિદ્યમાનકા ઉત્પાદ) હૈ . ]