અયં ખલ્વાત્મા શુદ્ધોપયોગસામર્થ્યાત્ પ્રક્ષીણઘાતિકર્મા, ક્ષાયોપશમિકજ્ઞાન- દર્શનાસંપૃક્તત્વાદતીન્દ્રિયો ભૂતઃ સન્નિખિલાન્તરાયક્ષયાદનન્તવરવીર્યઃ, કૃત્સ્નજ્ઞાનદર્શનાવરણ- પ્રલયાદધિક કે વલજ્ઞાનદર્શનાભિધાનતેજાઃ, સમસ્તમોહનીયાભાવાદત્યન્તનિર્વિકારશુદ્ધચૈતન્ય- સ્વભાવમાત્માનમાસાદયન્ સ્વયમેવ સ્વપરપ્રકાશકત્વલક્ષણં જ્ઞાનમનાકુ લત્વલક્ષણં સૌખ્યં ચ ભૂત્વા પરિણમતે . એવમાત્મનો જ્ઞાનાનન્દૌ સ્વભાવ એવ . સ્વભાવસ્ય તુ પરાનપેક્ષત્વાદિન્દ્રિયૈ- ર્વિનાપ્યાત્મનો જ્ઞાનાનન્દૌ સંભવતઃ ..૧૯.. તાવન્નિશ્ચયેનાનન્તજ્ઞાનસુખસ્વભાવોઽપિ વ્યવહારેણ સંસારાવસ્થાયાં કર્મપ્રચ્છાદિતજ્ઞાનસુખઃ સન્ પશ્ચાદિન્દ્રિયાધારેણ કિમપ્યલ્પજ્ઞાનં સુખં ચ પરિણમતિ . યદા પુનર્નિર્વિકલ્પસ્વસંવિત્તિબલેન કર્માભાવો ભવતિ તદા ક્ષયોપશમાભાવાદિન્દ્રિયાણિ ન સન્તિ સ્વકીયાતીન્દ્રિયજ્ઞાનં સુખં ચાનુભવતિ . તતઃ સ્થિતં ઇન્દ્રિયાભાવેઽપિ સ્વકીયાનન્તજ્ઞાનં સુખં ચાનુભવતિ . તદપિ કસ્માત્ . સ્વભાવસ્ય પરાપેક્ષા નાસ્તીત્યભિપ્રાયઃ ..૧૯.. અથાતીન્દ્રિયત્વાદેવ કેવલિનઃ શરીરાધારોદ્ભૂતં ભોજનાદિસુખં ક્ષુધાદિદુઃખં ચ નાસ્તીતિ વિચારયતિ — સોક્ખં વા પુણ દુક્ખં કેવલણાણિસ્સ ણત્થિ સુખં વા પુનર્દુઃખં વા કેવલજ્ઞાનિનો
અન્વયાર્થ : — [પ્રક્ષીણઘાતિકર્મા ] જિસકે ઘાતિકર્મ ક્ષય હો ચુકે હૈં, [અતીન્દ્રિયઃ જાતઃ ] જો અતીન્દ્રિય હો ગયા હૈ, [અનન્તવરવીર્યઃ ] અનન્ત જિસકા ઉત્તમ વીર્ય હૈ ઔર [અધિકતેજાઃ ] ૧અધિક જિસકા (કેવલજ્ઞાન ઔર કેવલદર્શનરૂપ) તેજ હૈ [સઃ ] ઐસા વહ (સ્વયંભૂ આત્મા) [જ્ઞાનં સૌખ્યં ચ ] જ્ઞાન ઔર સુખરૂપ [પરિણમતિ ] પરિણમન કરતા હૈ ..૧૯..
ટીકા : — શુદ્ધોપયોગકે સામર્થ્યસે જિસકે ઘાતિકર્મ ક્ષયકો પ્રાપ્ત હુએ હૈં, ક્ષાયોપશમિક જ્ઞાન -દર્શનકે સાથ અસંપૃક્ત (સંપર્ક રહિત) હોનેસે જો અતીન્દ્રિય હો ગયા હૈ, સમસ્ત અન્તરાયકા ક્ષય હોનેસે અનન્ત જિસકા ઉત્તમ વીર્ય હૈ, સમસ્ત જ્ઞાનાવરણ ઔર દર્શનાવરણકા પ્રલય હો જાનેસે અધિક જિસકા કેવલજ્ઞાન ઔર કેવલદર્શન નામક તેજ હૈ — ઐસા યહ (સ્વયંભૂ) આત્મા, સમસ્ત મોહનીયકે અભાવકે કારણ અત્યંત નિર્વિકાર શુદ્ધ ચૈતન્ય સ્વભાવવાલે આત્માકા (અત્યન્ત નિર્વિકાર શુદ્ધ ચૈતન્ય જિસકા સ્વભાવ હૈ ઐસે આત્માકા ) અનુભવ કરતા હુઆ સ્વયમેવ સ્વપરપ્રકાશકતા લક્ષણ જ્ઞાન ઔર અનાકુલતા લક્ષણ સુખ હોકર પરિણમિત હોતા હૈ . ઇસ પ્રકાર આત્માકા, જ્ઞાન ઔર આનન્દ સ્વભાવ હી હૈ . ઔર સ્વભાવ પરસે પ્ર. ૫
૨અનપેક્ષ હોનેકે કારણ ઇન્દ્રિયોંકે બિના ભી આત્માકે જ્ઞાન ઔર આનન્દ હોતા હૈ .
૧. અધિક = ઉત્કૃષ્ટ; અસાધારણ; અત્યન્ત . ૨. અનપેક્ષ = સ્વતંત્ર; ઉદાસીન; અપેક્ષા રહિત .