વેદોદયે વિદ્યમાનેઽપિ મન્દમોહોદયેન સ્ત્રીવિષયબાધા નાસ્તિ, તથા ભગવત્યસદ્વેદ્યોદયે વિદ્યમાનેઽપિ નિરવશેષમોહાભાવાત્ ક્ષુધાબાધા નાસ્તિ . યદિ પુનરુચ્યતે ભવદ્ભિ ::::: — મિથ્યાદૃષ્ટયાદિસયોગ- કેવલિપર્યન્તાસ્ત્રયોદશગુણસ્થાનવર્તિનો જીવા આહારકા ભવન્તીત્યાહારકમાર્ગણાયામાગમે ભણિતમાસ્તે, તતઃ કારણાત્ કેવલિનામાહારોઽસ્તીતિ . તદપ્યયુક્તમ્ . ‘‘ણોકમ્મ -કમ્મહારો કવલાહારો ય લેપ્પમાહારો . ઓજમણો વિ ય કમસો આહારો છવ્વિહો ણેયો’’ .. ઇતિ ગાથાકથિતક્રમેણ યદ્યપિ ષટ્પ્રકાર આહારો ભવતિ તથાપિ નોકર્માહારાપેક્ષયા કેવલિનામાહારકત્વમવબોદ્ધવ્યમ્ . ન ચ કવલાહારાપેક્ષયા . તથાહિ — સૂક્ષ્માઃ સુરસાઃ સુગન્ધા અન્યમનુજાનામસંભવિનઃ કવલાહારં વિનાપિ કિઞ્ચિદૂનપૂર્વકોટિપર્યન્તં શરીરસ્થિતિહેતવઃ સપ્તધાતુરહિતપરમૌદારિકશરીરનોકર્માહારયોગ્યા લાભાન્ત- રાયકર્મનિરવશેષક્ષયાત્ પ્રતિક્ષણં પુદ્ગલા આસ્રવન્તીતિ નવકેવલલબ્ધિવ્યાખ્યાનકાલે ભણિતં તિષ્ઠતિ . તતો જ્ઞાયતે નોકર્માહારાપેક્ષયા કેવલિનામાહારકત્વમ્ . અથ મતમ્ – ભવદીયકલ્પનયા આહારાનાહારકત્વં નોકર્માહારાપેક્ષયા, ન ચ કવલાહારાપેક્ષયા ચેતિ કથં જ્ઞાયતે . નૈવમ્ . ‘‘એકં દ્વૌ ત્રીન્ વાનાહારકઃ’’ ઇતિ તત્ત્વાર્થે કથિતમાસ્તે . અસ્ય સૂત્રસ્યાર્થઃ કથ્યતે — ભવાન્તરગમનકાલે વિગ્રહગતૌ શરીરાભાવે સતિ નૂતનશરીરધારણાર્થં ત્રયાણાં શરીરાણાં ષણ્ણાં પર્યાપ્તીનાં યોગ્યપુદ્ગલપિણ્ડગ્રહણં નોકર્માહાર ઉચ્યતે . સ ચ વિગ્રહગતૌ કર્માહારે વિદ્યમાનેઽપ્યેકદ્વિત્રિસમયપર્યન્તં નાસ્તિ . તતો નોકર્માહારાપેક્ષયાઽઽહારા- નાહારકત્વમાગમે જ્ઞાયતે . યદિ પુનઃ કવલાહારાપેક્ષયા તર્હિ ભોજનકાલં વિહાય સર્વદૈવાનાહારક એવ, સમયત્રયનિયમો ન ઘટતે . અથ મતમ્ – કેવલિનાં કવલાહારોઽસ્તિ મનુષ્યત્વાત્ વર્તમાનમનુષ્યવત્ . તદપ્યયુક્ત મ્ . તર્હિ પૂર્વકાલપુરુષાણાં સર્વજ્ઞત્વં નાસ્તિ, રામરાવણાદિપુરુષાણાં ચ વિશેષસામર્થ્યં નાસ્તિ વર્તમાનમનુષ્યવત્ . ન ચ તથા . કિંચ છદ્મસ્થતપોધના અપિ સપ્તધાતુરહિતપરમૌદારિકશરીરાભાવે ‘છટ્ઠો ત્તિ પઢમસણ્ણા’ ઇતિ વચનાત્ પ્રમત્તસંયતષષ્ઠગુણસ્થાનવર્તિનો યદ્યપ્યાહારં ગૃહ્ણન્તિ તથાપિ જ્ઞાનસંયમ- ધ્યાનસિદ્ધયર્થં, ન ચ દેહમમત્વાર્થમ્ . ઉક્તં ચ — ‘‘કાયસ્થિત્યર્થમાહારઃ કાયો જ્ઞાનાર્થમિષ્યતે . જ્ઞાનં કર્મવિનાશાય તન્નાશે પરમં સુખમ્’’ .. ‘‘ણ બલાઉસાહણટ્ઠં ણ સરીરસ્સ ય ચયટ્ઠ તેજટ્ઠં . ણાણટ્ઠ સંજમટ્ઠં ઝાણટ્ઠં ચેવ ભુંજંતિ ..’’ તસ્ય ભગવતો જ્ઞાનસંયમધ્યાનાદિગુણાઃ સ્વભાવેનૈવ તિષ્ઠન્તિ ન ચાહારબલેન . યદિ પુનર્દેહમમત્વેનાહારં ગૃહ્ણાતિ તર્હિ છદ્મસ્થેભ્યોઽપ્યસૌ હીનઃ પ્રાપ્નોતિ . અથોચ્યતે — તસ્યાતિશયવિશેષાત્પ્રકટા ભુક્તિર્નાસ્તિ પ્રચ્છન્ના વિદ્યતે . તર્હિ પરમૌદારિકશરીરત્વાદ્ભુક્તિરેવ નાસ્ત્યયમેવાતિશયઃ કિં ન ભવતિ . તત્ર તુ પ્રચ્છન્નભુક્તૌ માયાસ્થાનં દૈન્યવૃત્તિઃ, અન્યેઽપિ પિણ્ડશુદ્ધિકથિતા દોષા બહવો ભવન્તિ . તે ચાન્યત્ર તર્કશાસ્ત્રે જ્ઞાતવ્યાઃ . અત્ર
અન્વયાર્થ : — [કેવલજ્ઞાનિનઃ ] કેવલજ્ઞાનીકે [દેહગતં ] શરીરસમ્બન્ધી [સૌખ્યં ] સુખ [વા પુનઃ દુઃખં ] યા દુઃખ [નાસ્તિ ] નહીં હૈ, [યસ્માત્ ] ક્યોંકિ [અતીન્દ્રિયત્વં જાતં ] અતીન્દ્રિયતા ઉત્પન્ન હુઈ હૈ [તસ્માત્ તુ તત્ જ્ઞેયમ્ ] ઇસલિયે ઐસા જાનના ચાહિયે ..૨૦..