અથાસ્ય ભગવતોઽતીન્દ્રિયજ્ઞાનપરિણતત્વાદેવ ન કિંચિત્પરોક્ષં ભવતીત્યભિપ્રૈતિ — ણત્થિ પરોક્ખં કિંચિ વિ સમંત સવ્વક્ખગુણસમિદ્ધસ્સ .
પાતનિકા . તદ્યથા – અથાતીન્દ્રિયજ્ઞાનપરિણતત્વાત્કેવલિનઃ સર્વં પ્રત્યક્ષં ભવતીતિ પ્રતિપાદયતિ — પચ્ચક્ખા સવ્વદવ્વપજ્જાયા સર્વદ્રવ્યપર્યાયાઃ પ્રત્યક્ષા ભવન્તિ . કસ્ય . કેવલિનઃ . કિં કુર્વતઃ . પરિણમદો પરિણમમાનસ્ય . ખલુ સ્ફુ ટમ્ . કિમ્ . ણાણં અનન્તપદાર્થપરિચ્છિત્તિસમર્થં કેવલજ્ઞાનમ્ . તર્હિ કિં ક્રમેણ જાનાતિ . સો ણેવ તે વિજાણદિ ઉગ્ગહપુવ્વાહિં કિરિયાહિં સ ચ ભગવાન્નૈવ તાન્ જાનાત્યવગ્રહપૂર્વાભિઃ ક્રિયાભિઃ, કિંતુ યુગપદિત્યર્થઃ . ઇતો વિસ્તર : – અનાદ્યનન્તમહેતુકં ચિદાનન્દૈકસ્વભાવં નિજ- શુદ્ધાત્માનમુપાદેયં કૃત્વા કેવલજ્ઞાનોત્પત્તેર્બીજભૂતેનાગમભાષયા શુક્લધ્યાનસંજ્ઞેન રાગાદિવિકલ્પ- જાલરહિતસ્વસંવેદનજ્ઞાનેન યદાયમાત્મા પરિણમતિ, તદા સ્વસંવેદનજ્ઞાનફલભૂતકેવલજ્ઞાન- પરિચ્છિત્ત્યાકારપરિણતસ્ય તસ્મિન્નેવ ક્ષણે ક્રમપ્રવૃત્તક્ષાયોપશમિકજ્ઞાનાભાવાદક્રમસમાક્રાન્તસમસ્ત- દ્રવ્યક્ષેત્રકાલભાવતયા સર્વદ્રવ્યગુણપર્યાયા અસ્યાત્મનઃ પ્રત્યક્ષા ભવન્તીત્યભિપ્રાયઃ ..૨૧.. અથ સર્વં ઉસકે નિમિત્તસે સર્વ ઘાતિકર્મોંકા ક્ષય હો જાતા હૈ ઔર ઉસ ક્ષય હોનેકે સમય હી આત્મા સ્વયમેવ કેવલજ્ઞાનરૂપ પરિણમિત હોને લગતા હૈ . વે કેવલજ્ઞાની ભગવાન ક્ષાયોપશમિક જ્ઞાનવાલે જીવોંકી ભાઁતિ અવગ્રહ -ઇહા -અવાય ઔર ધારણારૂપ ક્રમસે નહીં જાનતે કિન્તુ સર્વ દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાલ, ભાવકો યુગપત્ જાનતે હૈં . ઇસપ્રકાર ઉનકે સબ કુછ પ્રત્યક્ષ હોતા હૈ ..૨૧..
અબ અતીન્દ્રિય જ્ઞાનરૂપ પરિણમિત હોનેસે હી ઇન ભગવાનકો કુછ ભી પરોક્ષ નહીં હૈ, ઐસા અભિપ્રાય પ્રગટ કરતે હૈં : —
અન્વયાર્થ : — [સદા અક્ષાતીતસ્ય ] જો સદા ઇન્દ્રિયાતીત હૈં, [સમન્તતઃ સર્વાક્ષગુણ- સમૃદ્ધસ્ય ] જો સર્વ ઓરસે ( – સર્વ આત્મપ્રદેશોંસે) સર્વ ઇન્દ્રિય ગુણોંસે સમૃદ્ધ હૈં [સ્વયમેવ હિ જ્ઞાનજાતસ્ય ] ઔર જો સ્વયમેવ જ્ઞાનરૂપ હુએ હૈં, ઉન કેવલી ભગવાનકો [કિંચિત્ અપિ ] કુછ ભી [પરોક્ષં નાસ્તિ ] પરોક્ષ નહીં હૈ ..૨૨..
ન પરોક્ષ કઁઈ પણ સર્વતઃ સર્વાક્ષગુણ સમૃદ્ધને, ઇન્દ્રિય -અતીત સદૈવ ને સ્વયમેવ જ્ઞાન થયેલને.૨૨.
૩૮પ્રવચનસાર[ ભગવાનશ્રીકુંદકુંદ-