અથાત્મજ્ઞાનયોઃ કર્તૃકરણતાકૃતં ભેદમપનુદતિ — જો જાણદિ સો ણાણં ણ હવદિ ણાણેણ જાણગો આદા .
અપૃથગ્ભૂતકર્તૃકરણત્વશક્તિપારમૈશ્વર્યયોગિત્વાદાત્મનો ય એવ સ્વયમેવ જાનાતિ સ એવ જ્ઞાનમન્તર્લીનસાધકતમોષ્ણત્વશક્તેઃ સ્વતંત્રસ્ય જાતવેદસો દહનક્રિયાપ્રસિદ્ધેરુષ્ણ- જ્ઞાની ન ભવતીત્યુપદિશતિ — જો જાણદિ સો ણાણં યઃ કર્તા જાનાતિ સ જ્ઞાનં ભવતીતિ . તથા હિ — યથા સંજ્ઞાલક્ષણપ્રયોજનાદિભેદેઽપિ સતિ પશ્ચાદભેદનયેન દહનક્રિયાસમર્થોષ્ણગુણેન પરિણતો- ઽગ્નિરપ્યુષ્ણો ભણ્યતે, તથાર્થક્રિયાપરિચ્છિત્તિસમર્થજ્ઞાનગુણેન પરિણત આત્માપિ જ્ઞાનં ભણ્યતે . તથા ચોક્તમ્ – ‘જાનાતીતિ જ્ઞાનમાત્મા’ . ણ હવદિ ણાણેણ જાણગો આદા સર્વથૈવ ભિન્નજ્ઞાનેનાત્મા જ્ઞાયકો ન
અબ, આત્મા ઔર જ્ઞાનકા કર્ત્તૃત્વ -કરણત્વકૃત ભેદ દૂર કરતે હૈં (અર્થાત્ પરમાર્થતઃ અભેદ આત્મામેં, ‘આત્મા જ્ઞાતૃક્રિયાકા કર્તા હૈ ઔર જ્ઞાન કરણ હૈ’ ઐસા વ્યવહારસે ભેદ કિયા જાતા હૈ, તથાપિ આત્મા ઔર જ્ઞાન ભિન્ન નહીં હૈં ઇસલિયે અભેદનયસે ‘આત્મા હી જ્ઞાન હૈ’ ઐસા સમઝાતે હૈં) : —
અન્વયાર્થ : — [યઃ જાનાતિ ] જો જાનતા હૈ [સઃ જ્ઞાનં ] સો જ્ઞાન હૈ (અર્થાત્ જો જ્ઞાયક હૈ વહી જ્ઞાન હૈ), [જ્ઞાનેન ] જ્ઞાનકે દ્વારા [આત્મા ] આત્મા [જ્ઞાયકઃ ભવતિ ] જ્ઞાયક હૈ [ન ] ઐસા નહીં હૈ . [સ્વયં ] સ્વયં હી [જ્ઞાનં પરિણમતે ] જ્ઞાનરૂપ પરિણમિત હોતા હૈ [સર્વે અર્થાઃ ] ઔર સર્વ પદાર્થ [જ્ઞાનસ્થિતાઃ ] જ્ઞાનસ્થિત હૈં ..૩૫..
ટીકા : — આત્મા અપૃથગ્ભૂત કર્તૃત્વ ઔર કરણત્વકી શક્તિરૂપ ૧પારમૈશ્વર્યવાન હોનેસે જો સ્વયમેવ જાનતા હૈ (અર્થાત્ જો જ્ઞાયક હૈ) વહી જ્ઞાન હૈ; જૈસે – જિસમેં ૨સાધકતમ ઉષ્ણત્વશક્તિ અન્તર્લીન હૈ, ઐસી ૩સ્વતંત્ર અગ્નિકે ૪દહનક્રિયાકી પ્રસિદ્ધિ હોનેસે ઉષ્ણતા કહી જાતી હૈ . પરન્તુ ઐસા નહીં હૈ કિ જૈસે પૃથગ્વર્તી હઁસિયેસે દેવદત્ત કાટનેવાલા કહલાતા હૈ ઉસીપ્રકાર
જે જાણતો તે જ્ઞાન, નહિ જીવ જ્ઞાનથી જ્ઞાયક બને; પોતે પ્રણમતો જ્ઞાનરૂપ, ને જ્ઞાનસ્થિત સૌ અર્થ છે. ૩૫.
૧. પારમૈશ્વર્ય = પરમ સામર્થ્ય; પરમેશ્વરતા . ૨.સાધકતમ = ઉત્કૃષ્ટ સાધન વહ કરણ .
૩. જો સ્વતંત્ર રૂપસે કરે વહ કર્તા .
૪. અગ્નિ જલાનેકી ક્રિયા કરતી હૈ, ઇસલિયે ઉસે ઉષ્ણતા કહા જાતા હૈ .