athātīndriyasaukhyasādhanībhūtamatīndriyajñānamupādeyamabhiṣṭauti —
jaṁ pecchado amuttaṁ muttesu adiṁdiyaṁ ca pacchaṇṇaṁ .
sayalaṁ sagaṁ ca idaraṁ taṁ ṇāṇaṁ havadi paccakkhaṁ ..54..
yatprekṣamāṇasyāmūrtaṁ mūrteṣvatīndriyaṁ ca pracchannam .
sakalaṁ svakaṁ ca itarat tadjñānaṁ bhavati pratyakṣam ..54..
atīndriyaṁ hi jñānaṁ yadamūrtaṁ yanmūrteṣvapyatīndriyaṁ yatpracchannaṁ ca tatsakalaṁ
vivriyate — amūrtābhiḥ kṣāyikībhiratīndriyābhiścidānandaikalakṣaṇābhiḥ śuddhātmaśaktibhirutpannatvā-
datīndriyajñānaṁ sukhaṁ cātmādhīnatvenāvinaśvaratvādupādeyamiti; pūrvoktāmūrtaśuddhātmaśaktibhyo vilakṣaṇābhiḥ
kṣāyopaśamikendriyaśaktibhirutpannatvādindriyajaṁ jñānaṁ sukhaṁ ca parāyattatven vinaśvaratvāddheyamiti
tātparyam ..53.. evamadhikāragāthayā prathamasthalaṁ gatam . ath pūrvoktamupādeyabhūtamatīndriyajñānaṁ viśeṣeṇ
vyaktīkaroti — jaṁ yadatīndriyaṁ jñānaṁ kartr̥ . pecchado prekṣamāṇapuruṣasya jānāti . kim . amuttaṁ amūrta-
matīndriyaniruparāgasadānandaikasukhasvabhāvaṁ yatparamātmadravyaṁ tatprabhr̥ti samastāmūrtadravyasamūhaṁ muttesu adiṁdiyaṁ
ca mūrteṣu pudgaladravyeṣu yadatīndriyaṁ paramāṇvādi . pacchaṇṇaṁ kālāṇuprabhr̥tidravyarūpeṇ pracchannaṁ vyavahit-
mantaritaṁ, alokākāśapradeśaprabhr̥ti kṣetrapracchannaṁ, nirvikāraparamānandaikasukhāsvādapariṇatirūpaparamātmano
vartamānasamayagatapariṇāmāstatprabhr̥tayo ye samastadravyāṇāṁ vartamānasamayagatapariṇāmāste kālapracchannāḥ,
tasyaiv paramātmanaḥ siddharūpaśuddhavyañjanaparyāyaḥ śeṣadravyāṇāṁ ca ye yathāsaṁbhavaṁ vyañjanaparyāyāsteṣvanta-
1. pracchanna = gupta; antarit; ḍhakā huā .
dekhe amūrtik, mūrtamāṁy atīndri ne, pracchannane,
te sarvane — par ke svakīyane, jñān te pratyakṣa che. 54.
kahānajainaśāstramālā ]
jñānatattva -prajñāpan
93
ab, atīndriy sukhakā sādhanabhūt (-kāraṇarūp) atīndriy jñān upādey hai —
isaprakār usakī praśaṁsā karate haiṁ : —
anvayārtha : — [prekṣamāṇasya yat ] dekhanevālekā jo jñān [amūrtaṁ ] amūrtako,
[mūrteṣu ] mūrta padārthoṁmeṁ bhī [atīndriyaṁ ] atīndriyako, [ca pracchannaṁ ] aur pracchannako,
[sakalaṁ ] in sabako — [svakaṁ ca itarat ] sva tathā parako — dekhatā hai, [tad jñānaṁ ] vah jñān
[pratyakṣaṁ bhavati ] pratyakṣa hai ..54..
ṭīkā : — jo amūrta hai, jo mūrta padārthoṁmeṁ bhī atīndriy hai, aur jo 1pracchanna hai, us
sabako — jo ki sva aur par in do bhedoṁmeṁ samā jātā hai use — atīndriy jñān avaśya dekhatā