nimittatāmupagatāt svaviṣayamupagatasyārthasya paricchedanaṁ tat parataḥ prādurbhavatparokṣamityā- lakṣyate . yatpunarantaḥkaraṇamindriyaṁ paropadeśamupalabdhiṁ saṁskāramālokādikaṁ vā samastamapi paradravyamanapekṣyātmasvabhāvamevaikaṁ kāraṇatvenopādāy sarvadravyaparyāyajātamekapad evābhivyāpya pravartamānaṁ paricchedanaṁ tat kevalādevātmanaḥ saṁbhūtatvāt pratyakṣamityālakṣyate . ih hi sahajasaukhyasādhanībhūtamidamev mahāpratyakṣamabhipretamiti ..58..
kevaleṇ ṇādaṁ havadi hi yadi kevalenāsahāyen jñātaṁ bhavati hi sphu ṭam . ken kartr̥bhūten . jīveṇ jīven . tarhi paccakkhaṁ pratyakṣaṁ bhavatīti . ato vistaraḥ — indriyamanaḥparopadeśālokādibahiraṅganimittabhūtāttathaiv ca jñānāvaraṇīyakṣayopaśamajanitārthagrahaṇaśaktirūpāyā upalabdherarthāvadhāraṇarūpasaṁskārāccāntaraṅgakāraṇabhūtāt- sakāśādutpadyate yadvijñānaṁ tatparādhīnatvātparokṣamityucyate . yadi punaḥ pūrvoktasamastaparadravyamanapekṣya kevalācchuddhabuddhaikasvabhāvātparamātmanaḥ sakāśātsamutpadyate tato‘kṣanāmānamātmānaṁ pratītyotpadyamānatvā- tpratyakṣaṁ bhavatīti sūtrābhiprāyaḥ ..58.. evaṁ heyabhūtendriyajñānakathanamukhyatayā gāthācatuṣṭayen tr̥tīyasthalaṁ gatam . athābhedanayen pañcaviśeṣaṇaviśiṣṭaṁ kevalajñānamev sukhamiti pratipādayati — jādaṁ jātaṁ jo svaviṣayabhūt padārthakā jñān, vah parake dvārā 1prādurbhāvako prāpta honese ‘parokṣa’-ke rūpameṁ jānā jātā hai, aur aṁtaḥkaraṇ, indriy, paropadeś, upalabdhi saṁskār yā prakāśādik — sab paradravyakī apekṣā rakhe binā ekamātra ātmasvabhāvako hī kāraṇarūpase grahaṇ karake sarva dravya -paryāyoṁke samūhameṁ ek samay hī vyāpta hokar pravartamān jñān vah keval ātmāke dvārā hī utpanna honese ‘pratyakṣa’ ke rūpameṁ jānā jātā hai .
yahān̐ (is gāthāmeṁ ) sahaj sukhakā sādhanabhūt aisā yahī mahāpratyakṣa jñān icchanīy mānā gayā hai — upādey mānā gayā hai (aisā āśay samajhanā) ..58..
svayamev jāt, samaṁt, artha anaṁtamāṁ vistr̥t ne avagrah -īhādi rahit, nirmal jñān sukh ekāṁt che. 59.
1 prādurbhāvako prāpta = pragaṭ utpanna .