jātaṁ svayaṁ samaṁtaṁ jñānamanantārthavistr̥taṁ vimalam .
rahitaṁ tvavagrahādibhiḥ sukhamiti aikāntikaṁ bhaṇitam ..59..
svayaṁ jātatvāt, samantatvāt, anantārthavistr̥tatvāt, vimalatvāt, avagrahādi-
rahitatvācca pratyakṣaṁ jñānaṁ sukhamaikāntikamiti niścīyate, anākulatvaikalakṣaṇatvātsaukhyasya .
yato hi parato jāyamānaṁ parādhīnatayā, asamaṁtamitaradvārāvaraṇen, katipayārthapravr̥ttamitarārtha-
bubhutsayā, samalamasamyagavabodhen, avagrahādisahitaṁ kramakr̥tārthagrahaṇakheden parokṣaṁ jñānamatyanta-
utpannam . kiṁ kartr̥ . ṇāṇaṁ kevalajñānam . kathaṁ jātam . sayaṁ svayamev . punarapi kiṁviśiṣṭam . samaṁtaṁ
paripūrṇam . punarapi kiṁrūpam . aṇaṁtatthavitthaḍaṁ anantārthavistīrṇam . punaḥ kīdr̥śam . vimalaṁ saṁśayādimal-
1. samanta = cāroṁ or -sarva bhāgoṁmeṁ vartamān; sarva ātmapradeśoṁse jānatā huā; samasta; sampūrṇa, akhaṇḍa .
2. aikāntik = paripūrṇa; antim, akelā; sarvathā .
3. parokṣa jñān khaṁḍit hai arthāt vah amuk pradeśoṁke dvārā hī jānatā hai; jaise -varṇa ān̐kh jitane pradeśoṁke
dvārā hī (indriyajñānase) jñāt hotā hai; anya dvār banda haiṁ .
4. itar = dūsare; anya; usake sivāyake .
5. padārthagrahaṇ arthāt padārthakā bodh ek hī sāth na hone par avagrah, īhā ityādi kramapūrvak honese khed
hotā hai .
102pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
ab, isī pratyakṣajñānako pāramārthik sukharūp batalāte haiṁ : —
anvayārtha : — [svayaṁ jātaṁ ] apane āp hī utpanna [samaṁtaṁ ] samaṁt (sarva pradeśoṁse
jānatā huā) [anantārthavistr̥taṁ ] ananta padārthoṁmeṁ vistr̥t [vimalaṁ ] vimal [tu ] aur
[avagrahādibhiḥ rahitaṁ ] avagrahādise rahit — [jñānaṁ ] aisā jñān [aikāntikaṁ sukhaṁ ] aikāntik
sukh hai [iti bhaṇitaṁ ] aisā (sarvajñadevane) kahā hai ..59..
ṭīkā : — (1) ‘svayaṁ utpanna’ honese, (2) ‘samaṁt’ honese, (3) ‘ananta -padārthoṁmeṁ
vistr̥t’ honese, (4) ‘vimal’ honese aur (5) ‘avagrahādi rahit’ honese, pratyakṣajñān
2aikāntik sukh hai yah niścit hotā hai, kyoṁki ek mātra anākulatā hī sukhakā lakṣaṇ hai .
(isī bātako vistārapūrvak samajhāte haiṁ : — )
(1) ‘parake dvārā utpanna’ hotā huā parādhīnatāke kāraṇ (2) 3‘asamaṁt’ honese 4itar
dvāroṁke āvaraṇake kāraṇ (3) ‘mātra kuch padārthoṁmeṁ pravartamān’ hotā huā anya padārthoṁko
jānanekī icchāke kāraṇ, (4) ‘samal’ honese asamyak avabodhake kāraṇ ( — karmamalayukta
honese saṁśay -vimoh -vibhram sahit jānaneke kāraṇ), aur (5) ‘avagrahādi sahit’ honese
kramaśaḥ honevāle 5padārthagrahaṇake khedake kāraṇ (-in kāraṇoṁko lekar), parokṣa jñān atyanta