mātram . ghātikarmāṇi hi mahāmohotpādakatvādunmattakavadatasmiṁstadbuddhimādhāy paricchedyamarthaṁ
pratyātmānaṁ yataḥ pariṇāmayanti, tatastāni tasya pratyarthaṁ pariṇamya pariṇamya śrāmyataḥ
khedanidānatāṁ pratipadyante . tadabhāvātkuto hi nām kevale khedasyodbhedaḥ . yataśca trisamayā-
vacchinnasakalapadārthaparicchedyākāravaiśvarūpyaprakāśanāspadībhūtaṁ citrabhittisthānīyamanantasvarūpaṁ
svayamev pariṇamat kevalamev pariṇāmaḥ, tataḥ kuto‘nyaḥ pariṇāmo yaddvāreṇ khedasyātma-
lābhaḥ . yataśca samastasvabhāvapratighātābhāvātsamullasitaniraṁku śānantaśaktitayā sakalaṁ
traikālikaṁ lokālokākāramabhivyāpya kūṭasthatvenātyantaniṣpakampaṁ vyavasthitatvādanākulatāṁ
yatkevalamiti jñānaṁ tatsaukhyaṁ bhavati, tasmāt khedo tassa ṇa bhaṇido tasya kevalajñānasya khedo duḥkhaṁ na
bhaṇitam . tadapi kasmāt . jamhā ghādī khayaṁ jādā yasmānmohādighātikarmāṇi kṣayaṁ gatāni . tarhi
tasyānantapadārthaparicchittipariṇāmo duḥkhakāraṇaṁ bhaviṣyati . naivam . pariṇamaṁ ca so cev tasya
kevalajñānasya saṁbandhī pariṇāmaśca sa ev sukharūp eveti . idānīṁ vistaraḥ — jñānadarśanāvaraṇodaye sati
yugapadarthān jñātumaśakyatvāt kramakaraṇavyavadhānagrahaṇe khedo bhavati, āvaraṇadvayābhāve sati yugapadgrahaṇe
kevalajñānasya khedo nāstīti sukhamev . tathaiv tasya bhagavato jagattrayakālatrayavartisamastapadārtha-
yugapatparicchittisamarthamakhaṇḍaikarūpaṁ pratyakṣaparicchittimayaṁ svarūpaṁ pariṇamatsat kevalajñānamev pariṇāmo, na
1. atatmeṁ tatbuddhi = vastu jisasvarūp nahīṁ hai us svarūp honekī mānyatā; jaise ki — jaṛameṁ cetanabuddhi
(arthāt jaṛameṁ cetanakī mānyatā) duḥkhameṁ sukhabuddhi vagairah .
2. pratighāt = vighna; rukāvaṭ; hanan; ghāt .
3. kūṭastha = sadā ekarūp rahanevālā; acal (kevalajñān sarvathā apariṇāmī nahīṁ hai, kintu vah ek jñeyase
dūsare jñeyake prati nahīṁ badalatā – sarvathā tīnoṁ kālake samasta jñeyākāroṁko jānatā hai, isaliye use kūṭastha
kahā hai)
kahānajainaśāstramālā ]
jñānatattva -prajñāpan
105
pra. 14
(1) khedake āyatan (-sthān) ghātikarma haiṁ, keval pariṇāmamātra nahīṁ . ghātikarma
mahā mohake utpādak honese dhatūrekī bhān̐ti 1atatmeṁ tat buddhi dhāraṇ karavākar ātmāko
jñeyapadārthake prati pariṇaman karāte haiṁ; isaliye ve ghātikarma, pratyek padārthake prati pariṇamit ho-
hokar thakanevāle ātmāke liye khedake kāraṇ hote haiṁ . unakā (ghātikarmoṁkā) abhāv honese
kevalajñānameṁ khed kahān̐se pragaṭ hogā ? (2) aur tīnakālarūp tīn bhed jisameṁ kiye jāte
haiṁ aise samasta padārthoṁkī jñeyākārarūp (vividhatāko prakāśit karanekā sthānabhūt kevalajñān,
citrit dīvārakī bhān̐ti, svayaṁ) hī anantasvarūp svayamev pariṇamit honese kevalajñān hī
pariṇām hai . isaliye anya pariṇām kahān̐ haiṁ ki jinase khedakī utpatti ho ? (3) aur,
kevalajñān samasta svabhāvapratighātake2 abhāvake kāraṇ niraṁkuś ananta śaktike ullasit
honese samasta traikālik lokālokake -ākārameṁ vyāpta hokar 3kūṭasthatayā atyanta niṣkaṁp hai,