maṇuāsurāmariṁdā ahiddudā iṁdiehiṁ sahajehiṁ .
amīṣāṁ prāṇināṁ hi pratyakṣajñānābhāvātparokṣajñānamupasarpatāṁ tatsāmagrībhūteṣu svarasat evendriyeṣu maitrī pravartate . ath teṣāṁ teṣu maitrīmupagatānāmudīrṇamahāmohakālānalakavalitānāṁ ‘‘samasukhaśīlitamanasāṁ cyavanamapi dveṣameti kimu kāmāḥ . sthalamapi dahati jhaṣāṇāṁ kimaṅga punaraṅgamaṅgārāḥ’’ ..62.. evamabhedanayen kevalajñānamev sukhaṁ bhaṇyate iti kathanamukhyatayā gāthācatuṣṭayen caturthasthalaṁ gatam . ath saṁsāriṇāmindriyajñānasādhakamindriyasukhaṁ vicārayati — maṇuāsurāmariṁdā manujā- surāmarendrāḥ . kathaṁbhūtāḥ . ahiddudā iṁdiehiṁ sahajehiṁ abhidrutāḥ kadarthitāḥ dukhitāḥ . kaiḥ . indriyaiḥ sahajaiḥ . asahaṁtā taṁ dukkhaṁ tadduḥkhodrekamasahamānāḥ santaḥ . ramaṁti visaesu rammesu ramante viṣayeṣu ramyābhāseṣu iti . ath vistaraḥ — manujādayo jīvā amūrtātīndriyajñānasukhāsvādamalabhamānāḥ santaḥ mūrtendriy- jñānasukhanimittaṁ tannimittapañcendriyeṣu maitrī kurvanti . tataśca taptalohagolakānāmudakākarṣaṇamiv viṣayeṣu tīvratr̥ṣṇā jāyate . tāṁ tr̥ṣṇāmasahamānā viṣayānanubhavanti iti . tato jñāyate pañcendriyāṇi
ab, parokṣajñānavāloṁke apāramārthik indriyasukhakā vicār karate haiṁ : —
anvayārtha : — [manujāsurāmarendrāḥ ] manuṣyendra (cakravartī) asurendra aur surendra [sahajaiḥ indriyaiḥ ] svābhāvik (parokṣajñānavāloṁko jo svābhāvik hai aisī) indriyoṁse [abhidrutāḥ ] pīṛit vartate hue [tad duḥkhaṁ ] us duḥkhako [asahamānāḥ ] sahan na kar sakanese [ramyeṣu viṣayeṣu ] ramya viṣayoṁmeṁ [ramante ] ramaṇ karate haiṁ ..63..
ṭīkā : — pratyakṣa jñānake abhāvake kāraṇ parokṣa jñānakā āśray lenevāle in prāṇiyoṁko usakī (-parokṣa jñānakī) sāmagrīrūp indriyoṁke prati nijarasase hī (-svabhāvase hī) maitrī pravartatī hai . ab indriyoṁke prati maitrīko prāpta un prāṇiyoṁko, udayaprāpta mahāmoharūpī kālāgnine grās banā liyā hai, isaliye tapta loheke golekī bhān̐ti (-jaise garam
sur -asur -narapati pīḍit varte sahaj indriyo vaḍe, nav sahī śake te duḥkh tethī ramya viṣayomāṁ rame. 63.
110pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-