taptāyogolānāmivātyantamupāttatr̥ṣṇānāṁ tadduḥkhavegamasahamānānāṁ vyādhisātmyatāmupagateṣu ramyeṣu
viṣayeṣu ratirupajāyate . tato vyādhisthānīyatvādindriyāṇāṁ vyādhisātmyasamatvādviṣayāṇāṁ ca na
chadmasthānāṁ pāramārthikaṁ saukhyam ..63..
ath yāvadindriyāṇi tāvatsvabhāvādev duḥkhamevaṁ vitarkayati —
jesiṁ visaesu radī tesiṁ dukkhaṁ viyāṇ sabbhāvaṁ .
jai taṁ ṇa hi sabbhāvaṁ vāvāro ṇatthi visayatthaṁ ..64..
yeṣāṁ viṣayeṣu ratisteṣāṁ duḥkhaṁ vijānīhi svābhāvam .
yadi tanna hi svabhāvo vyāpāro nāsti viṣayārtham ..64..
vyādhisthānīyāni, viṣayāśca tatpratīkārauṣadhasthānīyā iti saṁsāriṇāṁ vāstavaṁ sukhaṁ nāsti ..63.. ath
yāvadindriyavyāpārastāvadduḥkhameveti kathayati — jesiṁ visaesu radī yeṣāṁ nirviṣayātīndriy-
paramātmasvarūpaviparīteṣu viṣayeṣu ratiḥ tesiṁ dukkhaṁ viyāṇ sabbhāvaṁ teṣāṁ bahirmukhajīvānāṁ
nijaśuddhātmadravyasaṁvittisamutpannanirupādhipāramārthikasukhaviparītaṁ svabhāvenaiv duḥkhamastīti vijānīhi .
kahānajainaśāstramālā ]
jñānatattva -prajñāpan
111
kiyā huā lohekā golā pānīko śīghra hī sokh letā hai) atyanta tr̥ṣṇā utpanna huī hai;
us duḥkhake vegako sahan na kar sakanese unheṁ vyādhike pratikārake samān (-rogameṁ thoṛāsā
ārām jaisā anubhav karānevāle upacārake samān) ramya viṣayoṁmeṁ rati utpanna hotī hai .
isaliye indriyān̐ vyādhi samān honese aur viṣay vyādhike pratikār samān honese chadmasthoṁke
pāramārthik sukh nahīṁ hai ..63..
ab, jahān̐ tak indriyān̐ haiṁ vahān̐ tak svabhāvase hī duḥkh hai, aisā nyāyase niścit
karate haiṁ : —
anvayārtha : — [yeṣāṁ ] jinheṁ [viṣayeṣu ratiḥ ] viṣayoṁmeṁ rati hai, [teṣāṁ ] unheṁ
[duḥkh ] duḥkh [svābhāvaṁ ] svābhāvik [vijānīhi ] jāno; [hi ] kyoṁki [yadi ] yadi
[tad ] vah duḥkh [svabhāvaṁ na ] svabhāv na ho to [viṣayārthaṁ ] viṣayārthameṁ [vyāpāraḥ ] vyāpār
[na asti ] na ho ..64..
viṣayo viṣe rati jemane, duḥkh che svabhāvik temane;
jo te na hoy svabhāv to vyāpār nahi viṣayo viṣe. 64.