timiraharā yadi dr̥ṣṭirjanasya dīpen nāsti kartavyam .
tathā saukhyaṁ svayamātmā viṣayāḥ kiṁ tatra kurvanti ..67..
yathā hi keṣāṁcinnaktaṁcarāṇāṁ cakṣuṣaḥ svayamev timiravikaraṇaśaktiyogitvānna
tadapākaraṇapravaṇen pradīpaprakāśādinā kāryaṁ, evamasyātmanaḥ saṁsāre muktau vā svayamev
sukhatayā pariṇamamānasya sukhasādhanadhiyā abudhairmudhādhyāsyamānā api viṣayāḥ kiṁ hi nām
kuryuḥ ..67..
vā yo‘sau divyo devadehaḥ so‘pyupacāraṁ vihāy sukhaṁ na karoti . visayavaseṇ du sokkhaṁ dukkhaṁ vā
havadi sayamādā kiṁtu niścayen nirviṣayāmūrtasvābhāvikasadānandaikasukhasvabhāvo‘pi vyavahāreṇānādi-
karmabandhavaśādviṣayādhīnatven pariṇamya sāṁsārikasukhaṁ duḥkhaṁ vā svayamātmaiv bhavati, na ca deh
ityabhiprāyaḥ ..66.. evaṁ muktātmanāṁ dehābhāve‘pi sukhamastīti parijñānārthaṁ saṁsāriṇāmapi dehaḥ
sukhakāraṇaṁ na bhavatītikathanarūpeṇ gāthādvayaṁ gatam . athātmanaḥ svayamev sukhasvabhāvatvānniścayen
yathā dehaḥ sukhakāraṇaṁ na bhavati tathā viṣayā apīti pratipādayati — jai yadi diṭṭhī naktaṁcarajanasya dr̥ṣṭiḥ
timiraharā andhakāraharā bhavati jaṇassa janasya dīveṇ ṇatthi kāyavvaṁ dīpen nāsti kartavyaṁ . tasya
pradīpādīnāṁ yathā prayojanaṁ nāsti tah sokkhaṁ sayamādā visayā kiṁ tattha kuvvaṁti tathā
116pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
anvayārtha : — [yadi ] yadi [janasya dr̥ṣṭiḥ ] prāṇīkī dr̥ṣṭi [timiraharā ]
timiranāśak ho to [dīpen nāsti kartavyaṁ ] dīpakase koī prayojan nahīṁ hai, arthāt dīpak kuch
nahīṁ kar sakatā, [tathā ] usīprakār jahān̐ [ātmā ] ātmā [svayaṁ ] svayaṁ [saukhyaṁ ] sukharūp
pariṇaman karatā hai [tatra ] vahān̐ [viṣayāḥ ] viṣay [kiṁ kurvanti ] kyā kar sakate haiṁ ? ..67..
ṭīkā : — jaise kinhīṁ niśācaroṁke (ullū, sarpa, bhūt ityādi) netra svayamev
andhakārako naṣṭa karanekī śaktivāle hote haiṁ isaliye unheṁ aṁdhakār nāśak svabhāvavāle
dīpak -prakāśādise koī prayojan nahīṁ hotā, (unheṁ dīpak -prakāś kuch nahīṁ karatā,)
isīprakār — yadyapi ajñānī ‘viṣay sukhake sādhan haiṁ’ aisī buddhike dvārā vyartha hī viṣayoṁkā
adhyās (-āśray) karate haiṁ tathāpi – saṁsārameṁ yā muktimeṁ svayamev sukharūp pariṇamit is
ātmāko viṣay kyā kar sakate haiṁ ?
bhāvārtha : — saṁsārameṁ yā mokṣameṁ ātmā apane āp hī sukharūp pariṇamit hotā hai;
usameṁ viṣay akiṁcitkar haiṁ arthāt kuch nahīṁ kar sakate . ajñānī viṣayoṁko sukhakā kāraṇ
mānakar vyartha hī unakā avalaṁban lete haiṁ ..67..