tr̥ṣṇābhirduḥkhabījatayā‘tyantaduḥkhitāḥ santo mr̥gatr̥ṣṇābhya ivāmbhāṁsi viṣayebhyaḥ saukhyānya- bhilaṣanti . tadduḥkhasaṁtāpavegamasahamānā anubhavanti ca viṣayān, jalāyukā iv, tāvadyāvat kṣayaṁ yānti . yathā hi jalāyukāstr̥ṣṇābījen vijayamānen duḥkhāṁku reṇ kramataḥ samākramyamāṇā duṣṭakīlālamabhilaṣantyastadevānubhavantyaścāpralayāt kliśyante, evamamī api puṇyaśālinaḥ pāpaśālin iv tr̥ṣṇābījen vijayamānen duḥkhāṁku reṇ kramataḥ samākramyamāṇā viṣayān- bhilaṣantastānevānubhavantaścāpralayāt kliśyante . ataḥ puṇyāni sukhābhāsasya duḥkhasyaiv sādhanāni syuḥ ..75.. sukhādvilakṣaṇāni viṣayasukhāni icchanti . na kevalamicchanti, na kevalamicchanti, aṇubhavaṁti ya anubhavanti ca . kiṁparyantam . āmaraṇaṁ maraṇaparyantam . kathaṁbhūtāḥ . dukkhasaṁtattā duḥkhasaṁtaptā iti . ayamatrārthaḥ — yathā tr̥ṣṇodrekeṇ honese puṇyajanit tr̥ṣṇāoṁke dvārā bhī atyanta duḥkhī hote hue 1mr̥gatr̥ṣṇāmeṁse jalakī bhān̐ti viṣayoṁmeṁse sukh cāhate haiṁ aur us 2duḥkhasaṁtāpake vegako sahan na kar sakanese viṣayoṁko tab -tak bhogate haiṁ, jab tak ki vināśako [-maraṇako ] prāpta nahīṁ hote . jaise joṁk (goṁc) tr̥ṣṇā jisakā bīj hai aise vijayako prāpta hotī huī duḥkhāṁkurase kramaśaḥ ākrānta honese dūṣit rakta ko cāhatī hai aur usīko bhogatī huī maraṇaparyanta kleśako pātī hai, usīprakār yah puṇyaśālī jīv bhī, pāpaśālī jīvoṁkī bhān̐ti, tr̥ṣṇā jisakā bīj hai aise vijay prāpta duḥkhāṁkuroṁke dvārā kramaśaḥ ākrāṁt honese, viṣayoṁko cāhate hue aur unhīṁko bhogate hue vināśaparyaṁt (-maraṇaparyanta) kleś pāte haiṁ . isase puṇya sukhābhās aise duḥkhakā hī sādhan hai .
bhāvārtha : — jinheṁ samastavikalpajāl rahit paramasamādhise utpanna sukhāmr̥tarūp sarva ātmapradeśoṁmeṁ paramaāhlādabhūt svarūpatr̥pti nahīṁ vartatī aise samasta saṁsārī jīvoṁke nirantar viṣayatr̥ṣṇā vyakta yā avyaktarūpase avaśya vartatī hai . ve tr̥ṣṇārūpī bīj kramaśaḥ aṁkurarūp hokar duḥkhavr̥kṣarūpase vr̥ddhiko prāpta hokar, isaprakār duḥkhadāhakā veg asahya hone par, ve jīv viṣayoṁmeṁ pravr̥tta hote haiṁ . isaliye jinakī viṣayoṁmeṁ pravr̥tti dekhī jātī hai aise devoṁ takake samasta saṁsārī jīv duḥkhī hī haiṁ .
isaprakār duḥkhabhāv hī puṇyoṁkā — puṇyajanit sāmagrīkā — ālamban karatā hai isaliye puṇya sukhābhās aise duḥkhakā hī avalamban – sādhan hai ..75..
128pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. jaise mr̥gajalameṁse jal nahīṁ milatā vaise hī indriyaviṣayoṁmeṁse sukh prāpta nahīṁ hotā .
2. duḥkhasaṁtāp = duḥkhadāh; duḥkhakī jalan – pīṛā .