saparatvāt bādhāsahitatvāt vicchinnatvāt bandhakāraṇatvāt viṣamatvācca puṇya- janyamapīndriyasukhaṁ duḥkhamev syāt . saparaṁ hi sat parapratyayatvāt parādhīnatayā, bādhāsahitaṁ preritāḥ jalaukasaḥ kīlālamabhilaṣantyastadevānubhavantyaścāmaraṇaṁ duḥkhitā bhavanti, tathā nijaśuddhātma- saṁvittiparāṅmukhā jīvā api mr̥gatr̥ṣṇābhyo‘mbhāṁsīv viṣayānabhilaṣantastathaivānubhavantaścāmaraṇaṁ duḥkhitā bhavanti . tat etadāyātaṁ tr̥ṣṇātaṅkotpādakatven puṇyāni vastuto duḥkhakāraṇāni iti ..75.. ath punarapi puṇyotpannasyendriyasukhasya bahudhā duḥkhatvaṁ prakāśayati — saparaṁ sah paradravyāpekṣayā vartate saparaṁ bhavatīndriyasukhaṁ, pāramārthikasukhaṁ tu paradravyanirapekṣatvādātmādhīnaṁ bhavati . bādhāsahidaṁ tīvrakṣudhā- tr̥ṣṇādyanekabādhāsahitatvādbādhāsahitamindriyasukhaṁ, nijātmasukhaṁ tu pūrvoktasamastabādhārahitatvād- vyābādham . vicchiṇṇaṁ pratipakṣabhūtāsātodayen sahitatvādvicchinnaṁ sāntaritaṁ bhavatīndriyasukhaṁ, atīndriyasukhaṁ tu pratipakṣabhūtāsātodayābhāvānnirantaram . baṁdhakāraṇaṁ dr̥ṣṭaśrutānubhūtabhogākāṅkṣā-
ab, punaḥ puṇyajanya indriyasukhako anek prakārase duḥkharūp prakāśit karate haiṁ : —
anvayārtha : — [yat ] jo [indriyaiḥ labdhaṁ ] indriyoṁse prāpta hotā hai [tat saukhyaṁ ] vah sukh [saparaṁ ] parasambandhayukta, [bādhāsahitaṁ ] bādhāsahit [vicchinnaṁ ] vicchinna [baṁdhakāraṇaṁ ] baṁdhakā kāraṇ [viṣamaṁ ] aur viṣam hai; [tathā ] isaprakār [duḥkham ev ] vah duḥkh hī hai ..76..
ṭīkā : — parasambandhayukta honese, bādhā sahit honese, vicchanna honese, bandhakā kāraṇ honese, aur viṣam honese, indriyasukh — puṇyajanya hone par bhī — duḥkh hī hai .
indriyasukh (1) ‘parake sambandhavālā’ hotā huā parāśrayatāke kāraṇ parādhīn hai,
je indriyothī labdha te sukh e rīte duḥkh ja khare. 76.