arthānāmayāthātathyapratipattyā tiryagmanuṣyeṣu prekṣārheṣvapi kāruṇyabuddhayā ca mohamabhīṣṭa- viṣayaprasaṁgen rāgamanabhīṣṭaviṣayāprītyā dveṣamiti tribhiliṁgairadhigamya jhagiti saṁbhavannāpi tribhūmiko‘pi moho nihantavyaḥ ..85..
ath mohakṣapaṇopāyāntaramālocayati —
yathāsaṁbhavaṁ ta ev vināśayitavyā ityupadiśati – aṭṭhe ajadhāgahaṇaṁ śuddhātmādipadārthe yathāsvarūpasthite‘pi viparītābhiniveśarūpeṇāyathāgrahaṇaṁ karuṇābhāvo ya śuddhātmopalabdhilakṣaṇaparamopekṣāsaṁyamādviparītaḥ karuṇā- bhāvo dayāpariṇāmaśca athavā vyavahāreṇ karuṇāyā abhāvaḥ . keṣu viṣayeṣu . maṇuvatiriesu manuṣya- tiryagjīveṣu iti darśanamohacihnam . visaesu ya ppasaṁgo nirviṣayasukhāsvādarahitabahirātmajīvānāṁ manojñāmanojñaviṣayeṣu ca yo‘sau prakarṣeṇ saṅgaḥ saṁsargastaṁ dr̥ṣṭvā prītyaprītiliṅgābhyāṁ cāritramohasaṁjñau
ṭīkā : — 1padārthoṁkī ayathātathyarūp pratipattike dvārā aur tiryaṁc -manuṣya 2prekṣāyogya hone par bhī unake prati karuṇābuddhise mohako (jānakar), iṣṭa viṣayoṁkī āsaktise rāgako aur aniṣṭa viṣayoṁkī aprītise dveṣako (jānakar) — isaprakār tīn liṁgoṁke dvārā (tīn prakārake mohako) pahicānakar tatkāl hī utpanna hote hī tīno prakārakā moh naṣṭa kar dene yogya hai .
bhāvārtha : — mohake tīn bhed haiṁ — darśanamoh, rāg aur dveṣ . padārthoṁke svarūpase viparīt mānyatā tathā tiryaṁcoṁ aur manuṣyoṁke prati tanmayatāse karuṇābhāv ve darśanamohake cihna haiṁ, iṣṭa viṣayoṁmeṁ prīti rāgakā cihna hai aur aniṣṭa viṣayoṁmeṁ aprīti dveṣakā cihna hai . in cihna oṁse tīnoṁ prakārake mohako pahicānakar mumukṣuoṁko use tatkāl hī naṣṭa kar denā cāhiye ..85..
ab mohakṣay karanekā upāyāntar (-dūsarā upāy) vicārate haiṁ : —
śāstro vaḍe pratyakṣaādithī jāṇato je artha ne, tasu moh pāme nāś niścay; śāstra samadhyayanīy che. 86.
146pravacanasār[ bhagavānaśrīkuṁdakuṁd-
1. padārthoṁkī ayathātathyarūp pratipatti = padārtha jaise nahīṁ hai unheṁ vaisā samajhanā arthāt unheṁ anyathā svarūpase aṁgīkār karanā .
2. prekṣāyogya = mātra prekṣakabhāvase -dr̥ṣṭājñātārūpase -madhyasthabhāvase dekhane yogya .